შავი სეზამის თესლი

ბოტანიკური აღწერა: შავი სეზამი (Sesamum indicum) ერთწლოვანი მცენარეა, რომელიც მიეკუთვნება Pedaliaceae ოჯახს. მისი სამშობლოა ინდოეთი და აფრიკა. მცენარეს აქვს სწორმდგომი ღერო, რომელიც შეიძლება 1-2 მეტრის სიმაღლეზე გაიზარდოს. ფოთლები ოვალური ან ლანცეტისებრია, ყვავილები კი თეთრი ან ვარდისფერი შეფერილობისაა. სეზამის თესლი პატარა, ბრტყელი და ოვალური ფორმისაა, რომელიც იზრდება მცენარის პარკში. შავი სეზამის თესლი გამოირჩევა მუქი შეფერილობითა და უფრო ინტენსიური გემოთი, ვიდრე თეთრი სეზამი.

კვებითი ღირებულება

შავი სეზამის თესლი მდიდარია მკვებავი ნივთიერებებით, მათ შორის:

• ცილები: შავი სეზამი შეიცავს მაღალი ხარისხის ცილებს, რომლებიც მნიშვნელოვანია ორგანიზმის ზრდისა და განვითარებისთვის.
• ცხიმები: შავი სეზამის ცხიმები ძირითადად უჯერი ცხიმოვანი მჟავებია, რომლებიც სასარგებლოა გულ-სისხლძარღვთა სისტემისთვის.
• ბოჭკოვანი: შავი სეზამი მდიდარია ბოჭკოვანით, რაც ხელს უწყობს საჭმლის მომნელებელი სისტემის ნორმალურ ფუნქციონირებას.
• ვიტამინები და მინერალები: შავი სეზამი შეიცავს B ჯგუფის ვიტამინებს, E ვიტამინს, კალციუმს, მაგნიუმს, რკინას და თუთიას.

ქიმიური შემადგენლობა

• მაკროელემენტები:
• ნახშირწყლები: 12.2 გ.
• ცილები: 17.7 გ.
• ცხიმები: 49.7 გ.
• ბოჭკოვანა: 11.8 გ.
• ვიტამინები:
• თიამინი (B1): 0.8 მგ.
• რიბოფლავინი (B2): 0.2 მგ.
• ნიაცინი (B3): 5.4 მგ.
• პანტოთენის მჟავა (B5): 0.7 მგ.
• პირიდოქსინი (B6): 0.8 მგ.
• ფოლატი (B9): 97 მკგ.
• ვიტამინი E: 0.2 მგ.
• მინერალები:
• კალციუმი: 975 მგ.
• რკინა: 14.6 მგ.
• მაგნიუმი: 351 მგ.
• ფოსფორი: 629 მგ.
• კალიუმი: 468 მგ.
• თუთია: 7.8 მგ.
• სპილენძი: 4.1 მგ.
• მანგანუმი: 2.5 მგ.
• სელენი: 34.4 მკგ.
• სხვა ბიოაქტიური ნაერთები:
• ლიგნანები (სესამინი, სესამოლინი): 0.9-4.0 გ.
• ფიტოსტეროლები: 300-400 მგ.
• ანტიოქსიდანტები (სესამოლი, სესამოლინოლი).
• ტანინები.
• ფენოლური მჟავები.

ჯანმრთელობის სარგებელი

შავი სეზამის თესლს მრავალი პოტენციური ჯანმრთელობის სარგებელი მიეწერება:

• გულ-სისხლძარღვთა სისტემა: შავი სეზამის თესლში შემავალი უჯერი ცხიმოვანი მჟავები და მცენარეული ლიგნანები ხელს უწყობენ ქოლესტერინის დონის შემცირებას და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების რისკის შემცირებას.
• ანტიოქსიდანტური მოქმედება: შავი სეზამის თესლი შეიცავს ანტიოქსიდანტებს, რომლებიც იცავენ უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების დაზიანებისგან.
• ძვლების ჯანმრთელობა: შავი სეზამი მდიდარია კალციუმით, რაც მნიშვნელოვანია ძვლების სიმტკიცის შესანარჩუნებლად.
• კანის მდგომარეობა: შავი სეზამის ზეთი გამოიყენება კანის მოვლის საშუალებებში, რადგან ის ატენიანებს და კვებავს კანს.

ტრადიციული და თანამედროვე გამოყენებები

შავი სეზამის თესლი ფართოდ გამოიყენება სხვადასხვა კულტურაში:

• საკვები: შავი სეზამის თესლი გამოიყენება სალათებში, სუპებში, ნამცხვრებში, პურ-ფუნთუშეულში და სხვა კერძებში.
• სამკურნალო: ტრადიციულ მედიცინაში შავი სეზამი გამოიყენება ყაბზობის, ანემიის, ართრიტის და სხვა დაავადებების სამკურნალოდ.
• კოსმეტიკური: შავი სეზამის ზეთი გამოიყენება კანის და თმის მოვლის საშუალებებში.

მომზადება და მოხმარება

შავი სეზამის თესლი შეიძლება მიირთვათ უმი ან შემწვარი სახით. შეწვის შემდეგ თესლი იძენს უფრო მკვეთრ არომატს და ხრაშუნა ტექსტურას.

გვერდითი მოვლენები და წინასწარი გაფრთხილებები

შავი სეზამის თესლი ზოგადად უსაფრთხოა მოხმარებისთვის. თუმცა, იშვიათ შემთხვევებში შეიძლება გამოიწვიოს ალერგიული რეაქციები.

ისტორიული და კულტურული მნიშვნელობა

შავი სეზამის თესლი უძველესი დროიდან გამოიყენება სხვადასხვა კულტურაში. ის იყო ერთ-ერთი პირველი მცენარე, რომელიც ადამიანმა მოიშინაურა. ძველ ეგვიპტეში სეზამის თესლს იყენებდნენ საკვებად და ზეთის დასამზადებლად. ინდოეთსა და ჩინეთში კი სეზამის თესლი ტრადიციული მედიცინის მნიშვნელოვანი კომპონენტია.

მიმდინარე კვლევები და განვითარება

მიმდინარეობს კვლევები შავი სეზამის თესლის პოტენციური სარგებლის შესასწავლად სხვადასხვა დაავადებების მკურნალობაში, მათ შორის დიაბეტის, კიბოს და ნევროლოგიური დაავადებების დროს. მეცნიერები ასევე იკვლევენ შავი სეზამის თესლის გავლენას ანთებით პროცესებზე და იმუნურ სისტემაზე.