მწარე ნუში
ბოტანიკური აღწერა: მწარე ნუში (Prunus dulcis var. amara) ვარდისებრთა ოჯახის წარმომადგენელი მცენარეა, რომელიც ახლო ნათესაობაშია ტკბილ ნუშთან. მისი ნაყოფი კურკიანია და შედგება გარე მწვანე ნაჭუჭისა (ეგზოკარპი) და მაგარი შიდა ნაჭუჭისაგან (ენდოკარპი), რომლის შიგნითაც მოთავსებულია თესლი (ბირთვი). მწარე ნუშის ბირთვი გარეგნულად ჰგავს ტკბილ ნუშს, თუმცა მას აქვს მკვეთრი, მწარე გემო და დამახასიათებელი სუნი, რაც განპირობებულია ამიგდალინის შემცველობით.
ქიმიური შემადგენლობა 100 გრამზე
- ცხიმები: 49-55% (უმეტესწილად ოლეინის და ლინოლის მჟავები).
- ცილები: 20-25%.
- ნახშირწყლები: 10-15%.
- ბოჭკო: 10-12%.
- ამიგდალინი: 2-4%.
- ვიტამინები: E, B2, B3.
- მინერალები: კალციუმი, მაგნიუმი, ფოსფორი, კალიუმი, რკინა, თუთია.
აქტიური ნივთიერებები
- ამიგდალინი: გლიკოზიდი, რომელიც ფერმენტ ბეტა-გლუკოზიდაზას ზემოქმედებით იშლება და წარმოქმნის ბენზალდეჰიდს, წყალბადის ციანიდს და გლუკოზას.
- ბენზალდეჰიდი: პასუხისმგებელია მწარე ნუშის დამახასიათებელ სუნზე, ხოლო წყალბადის ციანიდი არის ტოქსიკური ნივთიერება.
- ცხიმოვანი მჟავები: ოლეინის და ლინოლის მჟავები არიან უჯერი ცხიმოვანი მჟავები, რომლებიც დადებითად მოქმედებენ გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე და აქვთ ანთების საწინააღმდეგო თვისებები.
- ვიტამინი E: ძლიერი ანტიოქსიდანტი, რომელიც იცავს უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების დაზიანებისგან.
ფარმაკოლოგიური თვისებები
მწარე ნუშის ფარმაკოლოგიური თვისებები ძირითადად განპირობებულია ამიგდალინის შემცველობით, რომელიც იშლება და წარმოქმნის წყალბადის ციანიდს. მცირე დოზებით წყალბადის ციანიდს შეიძლება ჰქონდეს შემდეგი ეფექტები:
- სპაზმოლიზური: ადუნებს გლუვ კუნთებს და ამცირებს სპაზმებს.
- ტკივილგამაყუჩებელი: ამცირებს ტკივილის შეგრძნებას.
- სედატიური: აქვს დამამშვიდებელი ეფექტი.
- ანტიმიკრობული: თრგუნავს ზოგიერთი ბაქტერიისა და სოკოს ზრდას.
გამოყენება ხალხურ მედიცინაში
მწარე ნუში ტრადიციულად გამოიყენება სხვადასხვა დაავადებების სამკურნალოდ, მათ შორის:
- სასუნთქი სისტემის დაავადებები: ასთმა, ბრონქიტი, ხველა.
- საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევები: მუცლის ტკივილი, შებერილობა, ყაბზობა.
- კანის დაავადებები: ეგზემა, ფსორიაზი.
- ტკივილის სინდრომები: თავის ტკივილი, ნევრალგია.
გამოყენების მეთოდები და ფორმები
მწარე ნუში გამოიყენება სხვადასხვა ფორმით:
- ნაყენი: მზადდება მწარე ნუშის ბირთვის და სპირტის ნარევით. გამოიყენება შინაგანად ან გარეგანად.
- ზეთი: მიიღება მწარე ნუშის ბირთვის ცივი გამოწურვით. გამოიყენება გარეგანად კანის დაავადებებისა და ტკივილის სინდრომების დროს.
- ემულსია: წყალში გახსნილი მწარე ნუშის ზეთი. გამოიყენება შინაგანად ხველისა და საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევების დროს.
დოზირება
მწარე ნუშის დოზირება დამოკიდებულია გამოყენების ფორმაზე, ასაკზე, ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე და სხვა ფაქტორებზე. ზუსტი დოზირების შესახებ ყოველთვის მიმართეთ ექიმს ან კვალიფიციურ ფიტოთერაპევტს.
ბოლო მიმდინარე კვლევები
მიმდინარე კვლევები მწარე ნუშზე ფოკუსირებულია მისი პოტენციური ანტიკკანცეროგენული, ანტიოქსიდანტური და ანტიმიკრობული თვისებების შესწავლაზე. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ამიგდალინისა და სხვა ბიოაქტიური ნაერთების როლს სიმსივნური უჯრედების ზრდის დათრგუნვაში, ორგანიზმის ოქსიდაციური სტრესისგან დაცვასა და ინფექციებთან ბრძოლაში.
უკუჩვენებები და გაფრთხილებები
- ტოქსიკურობა: მწარე ნუში შეიცავს ამიგდალინს, რომელიც იშლება და წარმოქმნის წყალბადის ციანიდს - ძლიერ ტოქსიკურ ნივთიერებას. ამიტომ, მწარე ნუშის გამოყენება მკაცრად უნდა კონტროლდებოდეს და დოზირება არ უნდა აღემატებოდეს რეკომენდებულს.
- ორსულობა და ლაქტაცია: მწარე ნუშის გამოყენება ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში უკუნაჩვენებია, რადგან წყალბადის ციანიდი შეიძლება გადავიდეს ნაყოფში ან დედის რძეში და გამოიწვიოს მძიმე გართულებები.
- ბავშვები: მწარე ნუში არ არის რეკომენდებული ბავშვებისთვის, რადგან მათი ორგანიზმი უფრო მგრძნობიარეა წყალბადის ციანიდის ტოქსიკური ეფექტების მიმართ.
- ურთიერთქმედება მედიკამენტებთან: მწარე ნუში შეიძლება ურთიერთქმედებდეს გარკვეულ მედიკამენტებთან, განსაკუთრებით მათთან, რომლებიც გავლენას ახდენენ ღვიძლის ფუნქციაზე. ამიტომ, მწარე ნუშის გამოყენებამდე აუცილებლად მიმართეთ ექიმს, თუ იღებთ რაიმე მედიკამენტს.
საერთო ჯამში: მწარე ნუში არის მცენარე, რომელსაც გააჩნია როგორც სასარგებლო, ასევე პოტენციურად საშიში თვისებები. მისი გამოყენება მკაცრად უნდა კონტროლდებოდეს და დოზირება არ უნდა აღემატებოდეს რეკომენდებულს. გამოყენებამდე აუცილებლად მიმართეთ ექიმს ან კვალიფიციურ ფიტოთერაპევტს.