ცეილონის დარიჩინის ქერქი - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა

შესავალი

ცეილონის დარიჩინი (Cinnamomum verum), ასევე ცნობილი როგორც ნამდვილი დარიჩინი, მარადმწვანე ხეა დაფნისებრთა ოჯახიდან. მისი ბოტანიკური სახელწოდებაა Cinnamomum verum J.Presl. ცეილონის დარიჩინი ძირითადად იზრდება შრი-ლანკაში (ყოფილი ცეილონი), ასევე მცირე რაოდენობით ინდოეთში, მადაგასკარსა და კარიბის ზღვის აუზის კუნძულებზე. ცეილონის დარიჩინის ქერქს, როგორც სანელებელს და სამკურნალო საშუალებას, ათასწლეულების მანძილზე იყენებდნენ. ის იყო ერთ-ერთი ყველაზე ძვირფასი სავაჭრო საქონელი ძველ მსოფლიოში.

მორფოლოგია

ცეილონის დარიჩინის ქერქი მოპოვებულია ხის შიდა ქერქიდან. ის ხასიათდება ღია ყავისფერი შეფერილობით, თხელი, ქაღალდის მსგავსი ტექსტურით და მრავალი ფენისგან შედგება, რომლებიც ერთმანეთშია შეხვეული. დარიჩინის ქერქის სისქე, როგორც წესი, არ აღემატება 1 მმ-ს. მას აქვს ძლიერი, ტკბილი, პიკანტური არომატი და თბილი, სასიამოვნო გემო.

ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)

ცეილონის დარიჩინის ქერქის ქიმიური შემადგენლობა მდიდარი და მრავალფეროვანია. 100 გრამი ცეილონის დარიჩინის ქერქი, საშუალოდ, შეიცავს:

• ეთერზეთი: 1-4 გ (ძირითადი კომპონენტია ცინამალდეჰიდი - 60-75%, ასევე ეუგენოლი - 5-10%).
• მთრიმლავი ნივთიერებები: 2-4 გ.
• ფისები: 1-2 გ.
• კუმარინი: კვალი (განსხვავებით კასიისგან, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით კუმარინს).
• სახამებელი: 5-10 გ.
• მანგანუმი: 17-20 მგ.
• რკინა: 8-10 მგ.
• კალციუმი: 1000-1200 მგ.

აქტიური ნივთიერებების სია

ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:

• ცინამალდეჰიდი: ცეილონის დარიჩინის ქერქის ძირითადი აქტიური კომპონენტი, რომელიც განაპირობებს მის არომატს, გემოს და ფარმაკოლოგიურ თვისებებს. აქვს ანტიმიკრობული, ანთების საწინააღმდეგო, ანტიოქსიდანტური და სისხლში შაქრის დონის მარეგულირებელი მოქმედება.
• ეუგენოლი: ფენოლური ნაერთი, რომელსაც აქვს ანტისეპტიკური, ტკივილგამაყუჩებელი და ანტიოქსიდანტური თვისებები.
• მთრიმლავი ნივთიერებები: ავლენენ შემკვრელ, ანთების საწინააღმდეგო და ანტიმიკრობულ ეფექტს.
• კუმარინი: ცეილონის დარიჩინი შეიცავს ძალიან მცირე რაოდენობით კუმარინს, განსხვავებით კასიისგან. კუმარინს დიდი დოზებით აქვს ჰეპატოტოქსიკური (ღვიძლის დამაზიანებელი) მოქმედება.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

ცეილონის დარიჩინის ქერქს აქვს შემდეგი ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებები:

• ანტიმიკრობული: ცინამალდეჰიდი და ეუგენოლი აფერხებენ ბაქტერიების, სოკოების და ვირუსების ზრდას.
• ანთების საწინააღმდეგო: ცინამალდეჰიდი თრგუნავს ანთებითი მედიატორების გამომუშავებას.
• ანტიოქსიდანტური: ცინამალდეჰიდი, ეუგენოლი და სხვა ფენოლური ნაერთები იცავენ უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების მავნე ზემოქმედებისგან.
• ჰიპოგლიკემიური: აუმჯობესებს ინსულინის მგრძნობელობას და ხელს უწყობს სისხლში შაქრის დონის რეგულირებას.
• ჰიპოლიპიდემიური: შეუძლია შეამციროს სისხლში ქოლესტერინის და ტრიგლიცერიდების დონე.
• ტკივილგამაყუჩებელი: ეუგენოლს აქვს ადგილობრივი საანესთეზიო ეფექტი.
• კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის მასტიმულირებელი: აუმჯობესებს საჭმლის მონელებას და მადას.

გამოყენების სარგებელი

სამეცნიერო კვლევების თანახმად, ცეილონის დარიჩინის ქერქის გამოყენება სასარგებლოა შემდეგ შემთხვევებში:

• ტიპი 2 დიაბეტი: აუმჯობესებს გლუკოზის მეტაბოლიზმს და ინსულინის მგრძნობელობას.
• მეტაბოლური სინდრომი: დადებითად მოქმედებს მეტაბოლური სინდრომის კომპონენტებზე (სიმსუქნე, ჰიპერტენზია, დისლიპიდემია).
• ინფექციური დაავადებები: ავლენს ანტიმიკრობულ აქტივობას სხვადასხვა პათოგენების მიმართ.
• კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დარღვევები: აუმჯობესებს საჭმლის მონელებას, ხსნის გულისრევას და ღებინებას.
• პირის ღრუს ჯანმრთელობა: აფერხებს კარიესის გამომწვევი ბაქტერიების ზრდას.

გამოყენების ჩვენებები

ცეილონის დარიჩინის ქერქის გამოყენება რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:

• სისხლში შაქრის მაღალი დონის კორექცია (ტიპი 2 დიაბეტის დროს).
• მეტაბოლური სინდრომის რისკის შემცირება.
• საჭმლის მონელების გაუმჯობესება.
• გულისრევის და ღებინების შემსუბუქება.
• პირის ღრუს ჰიგიენის გაუმჯობესება.
• ზოგადი ტონუსის ამაღლება.

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

ცეილონის დარიჩინის ქერქი ტრადიციულად გამოიყენება სხვადასხვა ქვეყნის ხალხურ მედიცინაში. მას იყენებდნენ როგორც შინაგანად (ნაყენის, ჩაის, ფხვნილის სახით), ასევე გარეგანად (კომპრესებისთვის, მალამოებში). ხალხურ მედიცინაში დარიჩინის ქერქს იყენებენ გაციების, გრიპის, ხველის, დიარეის, ართრიტის, მენსტრუალური ტკივილის სამკურნალოდ. ასევე, იყენებდნენ როგორც მადის აღმძვრელ და საჭმლის მონელების გამაუმჯობესებელ საშუალებას.

როგორ გამოვიყენოთ

ზოგადი რეკომენდაციები:

• ცეილონის დარიჩინის ქერქი ხელმისაწვდომია სხვადასხვა ფორმით: გამომშრალი ქერქი, ფხვნილი, ნაყენი, ჩაი, კაფსულები, მშრალი ექსტრაქტი, ეთერზეთი და სხვა.
• შიგნით მისაღებად, როგორც წესი, გამოიყენება ფხვნილი, ნაყენი, ჩაი, კაფსულები ან მშრალი ექსტრაქტი.
• გარეგანი გამოყენებისთვის გამოიყენება ეთერზეთი (გაზავებული), მალამოები, კომპრესები.
• დოზირება დამოკიდებულია გამოყენების ფორმაზე და დანიშნულებაზე.

ნაყენის მომზადება:

• 1 ჩაის კოვზ დაქუცმაცებულ დარიჩინის ქერქს (ან ფხვნილს) დაასხით 100 მლ არაყი ან სპირტი.
• გააჩერეთ თავდახურულ, მინის ჭურჭელში, ბნელ ადგილას 2 კვირის განმავლობაში.
• პერიოდულად შეანჯღრიეთ.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ 10-20 წვეთი 2-3 ჯერ დღეში, ჭამის წინ, მცირე რაოდენობის წყალთან ერთად.

ჩაის მომზადება:

• 1/2 - 1 ჩაის კოვზ დაქუცმაცებულ დარიჩინის ქერქს (ან ფხვნილს) დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი.
• გააჩერეთ 10-15 წუთის განმავლობაში.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ 1 ჭიქა 2-3 ჯერ დღეში.

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენება:

• მშრალი ექსტრაქტის გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

კაფსულების გამოყენება:

• კაფსულების გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

სხვა გამოყენების მეთოდები:

• ცეილონის დარიჩინის ქერქი ძირითადად გამოიყენება შიგნით მისაღებად. გარეგანი გამოყენებისთვის, შეიძლება გამოვიყენოთ ეთერზეთი (გაზავებული საბაზისო ზეთში) მასაჟისთვის ან არომათერაპიისთვის. დარიჩინის ქერქის აბაზანისთვის გამოყენება არ არის ტიპური.

გვერდითი მოვლენები

ცეილონის დარიჩინის ქერქის გამოყენებისას შესაძლოა გამოვლინდეს შემდეგი გვერდითი მოვლენები:

• ალერგიული რეაქციები (იშვიათად): გამონაყარი, ქავილი, შეშუპება.
• კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გაღიზიანება: გულისრევა, დისკომფორტი მუცლის არეში.

უკუჩვენებები

ცეილონის დარიჩინის ქერქის გამოყენება უკუნაჩვენებია შემდეგ შემთხვევებში:

• მომატებული მგრძნობელობა დარიჩინის ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ.
• ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი (უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).
• ღვიძლის მძიმე დაავადებები.
• სისხლდენისადმი მიდრეკილება.

გაფრთხილება

ცეილონის დარიჩინის ქერქის გამოყენებამდე, განსაკუთრებით სამკურნალო მიზნებისთვის და ხანგრძლივი დროით, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან. არ გადააჭარბოთ რეკომენდებულ დოზას. ცეილონის დარიჩინის ქერქმა შეიძლება გააძლიეროს ანტიკოაგულანტების (სისხლის გამათხელებლების) და დიაბეტის სამკურნალო მედიკამენტების მოქმედება.