კასიას დარიჩინის ქერქი - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა
შესავალი
კასია დარიჩინი (Cinnamomum cassia), ასევე ცნობილი როგორც ჩინური დარიჩინი, მარადმწვანე ხეა დაფნისებრთა ოჯახიდან. მისი ბოტანიკური სახელწოდებაა Cinnamomum cassia (L.) J.Presl. კასია დარიჩინი ძირითადად იზრდება სამხრეთ ჩინეთში, ასევე ინდოჩინეთში, ინდონეზიასა და მიანმარში. კასიას დარიჩინის ქერქს, როგორც სანელებელს და სამკურნალო საშუალებას, ათასწლეულების მანძილზე იყენებდნენ, განსაკუთრებით ჩინურ ტრადიციულ მედიცინაში.
მორფოლოგია
კასიას დარიჩინის ქერქი, ცეილონის დარიჩინისგან განსხვავებით, უფრო სქელი და უხეშია. მისი სისქე, როგორც წესი, 2-3 მმ-ს აღწევს. ქერქი ხშირად წარმოდგენილია ღარისებრი ან თითქმის ბრტყელი ნაჭრების სახით. გარეთა ზედაპირი მოყავისფრო-წითელი ან მუქი ყავისფერია, ოდნავ ხორკლიანი, შიგნითა ზედაპირი კი - შედარებით გლუვი, მოწითალო-ყავისფერი. კასიას დარიჩინის ქერქს აქვს ძლიერი, პიკანტური არომატი და მოტკბო-მომწარო გემო.
ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)
კასიას დარიჩინის ქერქის ქიმიური შემადგენლობა მრავალფეროვანია. 100 გრამი კასიას დარიჩინის ქერქი, საშუალოდ, შეიცავს:
- ეთერზეთი: 1-3 გ (ძირითადი კომპონენტია ცინამალდეჰიდი - 70-85%, ასევე ეუგენოლი - 1-5%).
- მთრიმლავი ნივთიერებები: 2-4 გ.
- კუმარინი: 0.4-0.8 გ.
- ფისები: 1-2 გ.
- სახამებელი: 5-10 გ.
- მანგანუმი: 15-18 მგ.
- რკინა: 7-9 მგ.
- კალციუმი: 900-1100 მგ.
აქტიური ნივთიერებების სია
ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:
- ცინამალდეჰიდი: კასიას დარიჩინის ქერქის ძირითადი აქტიური კომპონენტი, რომელიც განაპირობებს მის არომატს, გემოს და ფარმაკოლოგიურ თვისებებს. აქვს ანტიმიკრობული, ანთების საწინააღმდეგო, ანტიოქსიდანტური მოქმედება.
- ეუგენოლი: ფენოლური ნაერთი, რომელსაც აქვს ანტისეპტიკური, ტკივილგამაყუჩებელი და ანტიოქსიდანტური თვისებები.
- მთრიმლავი ნივთიერებები: ავლენენ შემკვრელ, ანთების საწინააღმდეგო და ანტიმიკრობულ ეფექტს.
- კუმარინი: კასიას დარიჩინი შეიცავს შედარებით დიდი რაოდენობით კუმარინს. კუმარინს აქვს ანტიკოაგულანტური (სისხლის გამათხელებელი) მოქმედება, თუმცა მაღალი დოზებით შეიძლება იყოს ტოქსიკური ღვიძლისთვის.
ფარმაკოლოგიური თვისებები
კასიას დარიჩინის ქერქს აქვს შემდეგი ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებები:
- ანტიმიკრობული: ცინამალდეჰიდი და ეუგენოლი აფერხებენ ბაქტერიების, სოკოების და ვირუსების ზრდას.
- ანთების საწინააღმდეგო: ცინამალდეჰიდი თრგუნავს ანთებითი მედიატორების გამომუშავებას.
- ანტიოქსიდანტური: ცინამალდეჰიდი, ეუგენოლი და სხვა ფენოლური ნაერთები იცავენ უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების მავნე ზემოქმედებისგან.
- ჰიპოგლიკემიური: ზოგიერთი კვლევის მიხედვით, კასიას დარიჩინს შეუძლია გააუმჯობესოს ინსულინის მგრძნობელობა და ხელი შეუწყოს სისხლში შაქრის დონის რეგულირებას.
- ტკივილგამაყუჩებელი: ეუგენოლს აქვს ადგილობრივი საანესთეზიო ეფექტი.
- კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის მასტიმულირებელი: აუმჯობესებს საჭმლის მონელებას და მადას.
გამოყენების სარგებელი
სამეცნიერო კვლევების თანახმად, კასიას დარიჩინის ქერქის გამოყენება სასარგებლოა შემდეგ შემთხვევებში:
- ინფექციური დაავადებები: ავლენს ანტიმიკრობულ აქტივობას სხვადასხვა პათოგენების მიმართ.
- საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევები: აუმჯობესებს საჭმლის მონელებას, ხსნის გულისრევას და ღებინებას.
- პირის ღრუს ჯანმრთელობა: აფერხებს კარიესის გამომწვევი ბაქტერიების ზრდას.
გამოყენების ჩვენებები
კასიას დარიჩინის ქერქის გამოყენება რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:
- საჭმლის მონელების გაუმჯობესება.
- გულისრევის და ღებინების შემსუბუქება.
- პირის ღრუს ჰიგიენის გაუმჯობესება.
- ზოგადი ტონუსის ამაღლება.
გამოყენება ხალხურ მედიცინაში
კასიას დარიჩინის ქერქი ტრადიციულად გამოიყენება სხვადასხვა ქვეყნის ხალხურ მედიცინაში, განსაკუთრებით ჩინურ მედიცინაში. მას იყენებდნენ როგორც შინაგანად (ნაყენის, ჩაის, ფხვნილის სახით), ასევე გარეგანად (კომპრესებისთვის, მალამოებში). ხალხურ მედიცინაში კასიას დარიჩინის ქერქს იყენებენ გაციების, გრიპის, ხველის, დიარეის, ართრიტის, მენსტრუალური ტკივილის სამკურნალოდ. ასევე, იყენებდნენ როგორც მადის აღმძვრელ და საჭმლის მონელების გამაუმჯობესებელ საშუალებას.
როგორ გამოვიყენოთ
ზოგადი რეკომენდაციები:
- კასიას დარიჩინის ქერქი ხელმისაწვდომია სხვადასხვა ფორმით: გამომშრალი ქერქი, ფხვნილი, ნაყენი, ჩაი, კაფსულები, მშრალი ექსტრაქტი, ეთერზეთი და სხვა.
- შიგნით მისაღებად, როგორც წესი, გამოიყენება ფხვნილი, ნაყენი, ჩაი, კაფსულები ან მშრალი ექსტრაქტი.
- გარეგანი გამოყენებისთვის გამოიყენება ეთერზეთი (გაზავებული), მალამოები, კომპრესები.
- დოზირება დამოკიდებულია გამოყენების ფორმაზე და დანიშნულებაზე.
ნაყენის მომზადება:
- 1 ჩაის კოვზ დაქუცმაცებულ კასიას დარიჩინის ქერქს (ან ფხვნილს) დაასხით 100 მლ არაყი ან სპირტი.
- გააჩერეთ თავდახურულ, მინის ჭურჭელში, ბნელ ადგილას 2 კვირის განმავლობაში.
- პერიოდულად შეანჯღრიეთ.
- გაწურეთ.
- მიიღეთ 10-20 წვეთი 2-3 ჯერ დღეში, ჭამის წინ, მცირე რაოდენობის წყალთან ერთად.
ჩაის მომზადება:
- 1/2 - 1 ჩაის კოვზ დაქუცმაცებულ კასიას დარიჩინის ქერქს (ან ფხვნილს) დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი.
- გააჩერეთ 10-15 წუთის განმავლობაში.
- გაწურეთ.
- მიიღეთ 1 ჭიქა 2-3 ჯერ დღეში.
მშრალი ექსტრაქტის გამოყენება:
- მშრალი ექსტრაქტის გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.
კაფსულების გამოყენება:
- კაფსულების გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.
სხვა გამოყენების მეთოდები:
- კასიას დარიჩინის ქერქი ძირითადად გამოიყენება შიგნით მისაღებად. გარეგანი გამოყენებისთვის, შეიძლება გამოვიყენოთ ეთერზეთი (გაზავებული საბაზისო ზეთში) მასაჟისთვის ან არომათერაპიისთვის. კასიას დარიჩინის ქერქის აბაზანისთვის გამოყენება არ არის ტიპური.
გვერდითი მოვლენები
კასიას დარიჩინის ქერქის გამოყენებისას შესაძლოა გამოვლინდეს შემდეგი გვერდითი მოვლენები:
- ალერგიული რეაქციები (იშვიათად): გამონაყარი, ქავილი, შეშუპება.
- კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გაღიზიანება: გულისრევა, დისკომფორტი მუცლის არეში.
- ღვიძლის დაზიანება (მაღალი დოზებით და ხანგრძლივი გამოყენებისას, კუმარინის შემცველობის გამო).
უკუჩვენებები
კასიას დარიჩინის ქერქის გამოყენება უკუნაჩვენებია შემდეგ შემთხვევებში:
- მომატებული მგრძნობელობა დარიჩინის ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ.
- ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი (უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).
- ღვიძლის დაავადებები.
- სისხლდენისადმი მიდრეკილება.
გაფრთხილება
კასიას დარიჩინის ქერქის გამოყენებამდე, განსაკუთრებით სამკურნალო მიზნებისთვის და ხანგრძლივი დროით, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან. არ გადააჭარბოთ რეკომენდებულ დოზას. კასიას დარიჩინის ქერქმა შეიძლება გააძლიეროს ანტიკოაგულანტების (სისხლის გამათხელებლების) მოქმედება. კასიას დარიჩინის ქერქი სიფრთხილით გამოიყენეთ დიაბეტის დროს, რადგან მან შეიძლება დაწ