ომეგა-3

რა არის ომეგა-3? - ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები არის ჯგუფი პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებისა, რომლებიც აუცილებელია ადამიანის ორგანიზმის ნორმალური ფუნქციონირებისთვის. ისინი ორგანიზმში არ სინთეზირდება და აუცილებლად უნდა მივიღოთ საკვებიდან ან დანამატების სახით. ომეგა-3-ის ძირითადი სახეობებია:

• ალფა-ლინოლენის მჟავა (ALA): მცენარეული წყაროებიდან მიღებული ომეგა-3. ორგანიზმს შეუძლია მისი გარდაქმნა EPA და DHA-ად, თუმცა შეზღუდული რაოდენობით.
• ეიკოზაპენტაენის მჟავა (EPA): ძირითადად ზღვის პროდუქტებში გვხვდება. მნიშვნელოვან როლს თამაშობს გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ჯანმრთელობაში.
• დოკოზაჰექსაენის მჟავა (DHA): ასევე ძირითადად ზღვის პროდუქტებში გვხვდება. მნიშვნელოვანია ტვინისა და თვალების განვითარებისა და ფუნქციონირებისთვის.

აღმოჩენის ისტორია

ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავების აღმოჩენა დაკავშირებულია 1920-იან წლებში ჩატარებულ კვლევებთან, რომლებმაც გამოავლინა განსხვავება ესკიმოსებისა და დასავლური ცივილიზაციის წარმომადგენლების ჯანმრთელობის მდგომარეობას შორის. შემდგომმა კვლევებმა დაადასტურა ომეგა-3-ის მნიშვნელოვანი როლი გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების პრევენციაში.

ქიმიური შემადგენლობა

ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები არის გრძელი ჯაჭვის პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავები, რომლებიც შეიცავენ ნახშირბადის, წყალბადის და ჟანგბადის ატომებს. მათი ქიმიური სტრუქტურა განსაზღვრავს მათ ფიზიკურ და ქიმიურ თვისებებს, ასევე მათ ბიოლოგიურ აქტივობას.

საკვები პროდუქტები, რომლებიც შეიცავენ ომეგა-3-ს

• ცხიმიანი თევზი: ორაგული, სკუმბრია, სარდინი, ქაშაყი და სხვა.
• ზღვის პროდუქტები: კრევეტები, მიდიები, ხამანწკები.
• თესლები და თხილი: სელის თესლი, ჩიას თესლი, კაკალი, ნიგოზი.
• მცენარეული ზეთები: სელის ზეთი, კანოლას ზეთი, სოიოს ზეთი.
• ფოთლოვანი მწვანე ბოსტნეული: ისპანახი, კომბოსტო, ბროკოლი.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

• გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ჯანმრთელობა: ამცირებს ტრიგლიცერიდების დონეს, არტერიულ წნევას, ათეროსკლეროზის რისკს.
• ტვინის ჯანმრთელობა: აუმჯობესებს კოგნიტურ ფუნქციებს, მეხსიერებას, კონცენტრაციას, ამცირებს დეპრესიისა და შფოთვის რისკს.
• თვალის ჯანმრთელობა: აუმჯობესებს მხედველობას, ამცირებს ასაკობრივი მაკულარული დეგენერაციის რისკს.
• ანთების საწინააღმდეგო მოქმედება: ამცირებს ქრონიკულ ანთებას, რაც დაკავშირებულია მრავალ დაავადებასთან.
• იმუნური სისტემის გაძლიერება: ხელს უწყობს იმუნური სისტემის ნორმალურ ფუნქციონირებას.
• სხვა: შესაძლოა დადებითი გავლენა ჰქონდეს კანის ჯანმრთელობაზე, სახსრების ტკივილზე, აუტოიმუნურ დაავადებებზე და სხვა.

გამოყენების მეთოდები და ფორმები

• საკვები: ომეგა-3-ის მიღების საუკეთესო გზაა ცხიმიანი თევზის და სხვა ზღვის პროდუქტების რეგულარული მოხმარება.
• დანამატები: თევზის ქონი, კრილი ზეთი, მცენარეული ომეგა-3 (ALA).

დოზირება

ომეგა-3-ის რეკომენდებული დოზა დამოკიდებულია ასაკზე, სქესზე, ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე და სხვა ფაქტორებზე. ზოგადი რეკომენდაციები ასეთია:

• მოზრდილები: დღეში მინიმუმ 250-500 მგ EPA და DHA.
• ორსულებმა და მეძუძურებმა უნდა მიიღონ მეტი ომეგა-3.
• ბავშვები: დოზირება დამოკიდებულია ასაკზე და უნდა განისაზღვროს ექიმის მიერ.

ინფორმაცია ბოლო მიმდინარე კვლევებზე

ომეგა-3-ის შესახებ კვლევები აქტიურად მიმდინარეობს. ბოლო კვლევები იკვლევენ მის პოტენციალს შემდეგ სფეროებში:

• გულის უკმარისობა: ომეგა-3 შესაძლოა დაეხმაროს გულის უკმარისობის მქონე პაციენტებს სიცოცხლის ხანგრძლივობის გაზრდასა და ჰოსპიტალიზაციის შემცირებაში.
• ფსიქიკური ჯანმრთელობა: ომეგა-3-ის მაღალი მოხმარება ასოცირდება დეპრესიისა და შფოთვის დაბალ რისკთან.
• ორსულობა და ლაქტაცია: ომეგა-3 მნიშვნელოვანია ნაყოფისა და ახალშობილის ტვინისა და თვალების განვითარებისთვის.
• აუტოიმუნური დაავადებები: ომეგა-3-ს შეუძლია შეამციროს ანთება და დაეხმაროს აუტოიმუნური დაავადებების მართვაში.

უკუჩვენებები და გაფრთხილებები

• სისხლდენის დარღვევები: ომეგა-3-მა შეიძლება გაზარდოს სისხლდენის რისკი.
• ალერგია თევზზე ან ზღვის პროდუქტებზე: თევზის ქონის ან კრილის ზეთის მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს ალერგიული რეაქცია.
• ურთიერთქმედება მედიკამენტებთან: ომეგა-3-მა შეიძლება ურთიერთქმედება იქონიოს სისხლის გამათხელებელ და არტერიული წნევის დამწევ მედიკამენტებთან.
• რეკომენდაცია: ომეგა-3 დანამატების მიღებამდე, განსაკუთრებით დიდი დოზებით ან ჯანმრთელობის პრობლემების არსებობის შემთხვევაში, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან.