ჭინჭარი (Urtica dioica)
ჭინჭარი - მრავალწლიანი ბალახოვანი მცენარეა, რომელიც ცნობილია თავისი სამკურნალო თვისებებით და ფართოდ გამოიყენება ტრადიციულ მედიცინაში. მისი ფოთლები დაფარულია წვრილი ბუსუსებით, რომლებიც შეხებისას იწვევენ ჩხვლეტის შეგრძნებას.
ბოტანიკური აღწერა:
- ოჯახი: Urticaceae (ჭინჭრისებრთა).
- გვარი: Urtica (ჭინჭარი).
- სახეობა: dioica (ორსახლიანი).
- სიცოცხლის ფორმა: მრავალწლიანი ბალახოვანი მცენარე.
- ღერო: სწორმდგომი, ოთხკუთხა, 30-150 სმ სიმაღლის.
- ფოთლები: მოპირდაპირედ განლაგებული, კვერცხისებრი ან გულისებრი, დაკბილული კიდეებით, დაფარულია წვრილი ბუსუსებით.
- ყვავილები: წვრილი, მომწვანო, შეკრებილია თავთავისებრ ყვავილედებად.
- ნაყოფი: თესლურა.
ფოთლის ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)
ჭინჭრის ფოთლები მდიდარია სხვადასხვა სასარგებლო ნივთიერებით, მათ შორის:
- ვიტამინები: C ვიტამინი, K ვიტამინი, B ჯგუფის ვიტამინები.
- მინერალები: რკინა, კალციუმი, კალიუმი, მაგნიუმი, ფოსფორი, სილიციუმი.
- ამინომჟავები: ჰისტიდინი, ლიზინი, მეთიონინი, ცისტეინი.
- ფლავონოიდები: კვერცეტინი, კემპფეროლი, რუტინი.
- კაროტინოიდები: ბეტა-კაროტინი, ლუტეინი.
- ორგანული მჟავები: ჭიანჭველმჟავა, ძმარმჟავა, ლიმონმჟავა.
- ქლოროფილი: მცენარეული პიგმენტი, რომელიც მონაწილეობს ფოტოსინთეზში.
აქტიური ნივთიერებების სია - მოკლე ანოტაციებით
- ვიტამინი K: მნიშვნელოვანია სისხლის შედედებისთვის და ძვლების ჯანმრთელობისთვის.
- ვიტამინი C: ძლიერი ანტიოქსიდანტი, აძლიერებს იმუნურ სისტემას.
- რკინა: აუცილებელია სისხლის წითელი უჯრედების წარმოქმნისთვის.
- კალციუმი: მნიშვნელოვანია ძვლებისა და კბილების ჯანმრთელობისთვის.
- ფლავონოიდები: აქვთ ანტიოქსიდანტური, ანთების საწინააღმდეგო და ანტიკანცეროგენული თვისებები.
- ქლოროფილი: ასტიმულირებს ჭრილობების შეხორცებას და აქვს დეტოქსიკაციური ეფექტი.
ჭინჭრის სამკურნალო ნაწილები
სამკურნალო მიზნებისთვის გამოიყენება ჭინჭრის ფოთლები, ფესვები და თესლი.
ჭინჭრის ფარმაკოლოგიური თვისებები
- ჰემოსტატიკური (სისხლდენის შემაჩერებელი).
- ანთების საწინააღმდეგო.
- ანტიმიკრობული.
- შარდმდენი.
- ნაღველმდენი.
- იმუნომოდულატორული.
- ანტიოქსიდანტური.
ჭინჭრის გამოყენების სარგებელი
ჭინჭრის გამოყენება სასარგებლოა შემდეგი ჯანმრთელობის პრობლემების დროს:
- ანემია.
- სისხლდენა.
- ანთებითი პროცესები.
- შარდსასქესო სისტემის ინფექციები.
- ღვიძლისა და ნაღვლის ბუშტის დაავადებები.
- რევმატიზმი.
- კანის დაავადებები (ეგზემა, აკნე).
- თმის ცვენა.
ჭინჭრის გამოყენების ჩვენებები
- სისხლდენის შეჩერება.
- ანემიის მკურნალობა.
- ანთებითი პროცესების შემცირება.
- შარდის გამოყოფის გაზრდა.
- ნაღვლის გამოყოფის სტიმულირება.
- იმუნური სისტემის გაძლიერება.
- ანტიოქსიდანტური დაცვა.
ჭინჭრის სამკურნალო თვისებები ხალხურ მედიცინაში
ხალხურ მედიცინაში ჭინჭარს იყენებენ:
- სისხლდენის შესაჩერებლად (ცხვირიდან, კუჭიდან, საშვილოსნოდან).
- ჭრილობების შესახორცებლად.
- რევმატიზმის სამკურნალოდ.
- თმის ცვენის შესაჩერებლად.
- კანის დაავადებების სამკურნალოდ.
როგორ გამოვიყენოთ ჭინჭარი
ჭინჭრის გამოყენება შესაძლებელია სხვადასხვა ფორმით:
- ნედლი ფოთლები: შეგიძლიათ დაამატოთ სალათებს, სმუზებსა და სხვა კერძებში (მას შემდეგ, რაც მდუღარე წყალს გადაავლებთ).
- გამხმარი ფოთლები: გამოიყენება ჩაის, ნაყენისა და ნახარშის მოსამზადებლად.
- ექსტრაქტი: ხელმისაწვდომია კაფსულების, ტაბლეტების და სითხის სახით.
ინფორმაცია ბოლო მიმდინარე კვლევებზე
ბოლო წლებში ჩატარებული კვლევები ადასტურებენ ჭინჭრის სამკურნალო თვისებებს. მაგალითად, 2020 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ჭინჭრის ექსტრაქტს შეუძლია შეამციროს ანთება და ტკივილი ოსტეოართრიტის დროს. სხვა კვლევებმა აჩვენა, რომ ჭინჭარს შეუძლია დაეხმაროს პროსტატის კეთილთვისებიანი ჰიპერპლაზიის სიმპტომების შემსუბუქებაში, ალერგიული რინიტის მკურნალობაში და სისხლში შაქრის დონის რეგულირებაში.
გაფრთხილებები
- ჭინჭრის გამოყენებამდე გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან, განსაკუთრებით თუ ხართ ორსულად, ლაქტაციის პერიოდში ან იღებთ სხვა მედიკამენტებს.
- არ გადააჭარბოთ რეკომენდებულ დოზას.
- შეინახეთ ჭინჭარი ბავშვებისთვის მიუწვდომელ ადგილას.
უკუჩვენებები
- ალერგია ჭინჭარზე.
- თირკმლის დაავადებები.
- გულის უკმარისობა.
- სისხლის შედედების დარღვევები.