ფიჭვის ფისი - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა

შესავალი

მოკლე მიმოხილვა: ფიჭვი (Pinus) მარადმწვანე წიწვოვან მცენარეთა გვარია ფიჭვისებრთა ოჯახიდან. ფიჭვი ფართოდაა გავრცელებული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში, განსაკუთრებით ზომიერ და ცივ სარტყლებში. ცნობილია ფიჭვის 100-ზე მეტი სახეობა. საქართველოში ბუნებრივად გვხვდება 5 სახეობა: ჩვეულებრივი ფიჭვი (Pinus sylvestris), შავი ფიჭვი (Pinus nigra), ელდარის ფიჭვი (Pinus eldarica), კოხის ფიჭვი (Pinus kochiana) და კავკასიური ფიჭვი (Pinus hamata). ფიჭვის ფისი, რომელსაც ასევე უწოდებენ ტერპენტინს ან ბელეკონს, არის ბლანტი, წებოვანი სითხე, რომელიც გამოიყოფა ფიჭვის ხის ღეროდან და ტოტებიდან დაზიანებისას. ფიჭვის ფისი საუკუნეების მანძილზე გამოიყენებოდა ხალხურ მედიცინაში, როგორც ანტისეპტიკური, ანთების საწინააღმდეგო და ტკივილგამაყუჩებელი საშუალება.

მორფოლოგია

ფიჭვის ფისი ბუნებრივ მდგომარეობაში არის ბლანტი, წებოვანი, გამჭვირვალე ან მოყვითალო ფერის სითხე. ჰაერზე შრება და მაგრდება, წარმოქმნის სხვადასხვა ფორმის და ზომის გამჭვირვალე ან მოყვითალო-მოყავისფრო ნატეხებს. ფისს აქვს ძლიერი, დამახასიათებელი ფიჭვის არომატი და მომწარო გემო.

ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)

ფიჭვის ფისის ქიმიური შემადგენლობა დამოკიდებულია ფიჭვის სახეობაზე, შეგროვების ადგილსა და დროზე. 100 გრამი ფიჭვის ფისი, საშუალოდ, შეიცავს:

• ტერპენები: 60-75 გ (ძირითადად მონოტერპენები: ალფა-პინენი, ბეტა-პინენი, ლიმონენი, კამფენი და სხვ.).
• ფისოვანი მჟავები: 20-30 გ (აბიეტის, ლევოპიმარის, პალუსტრისის და სხვა მჟავები).
• ფენოლური ნაერთები: 1-2 გ.
• სხვა ნივთიერებები: უმაღლესი სპირტები, რთული ეთერები, წყალი (მცირე რაოდენობით).

აქტიური ნივთიერებების სია

ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:

• ალფა-პინენი: მონოტერპენი, რომელსაც აქვს ანტისეპტიკური, ანთების საწინააღმდეგო, ამოსახველებელი და ბრონქოლიზური (ბრონქების გამაფართოებელი) მოქმედება.
• ბეტა-პინენი: მონოტერპენი, ავლენს ანტიმიკრობულ და ანთების საწინააღმდეგო თვისებებს.
• ლიმონენი: მონოტერპენი, აქვს ანტივირუსული, სოკოს საწინააღმდეგო და ანტიოქსიდანტური აქტივობა.
• კამფენი: მონოტერპენი, რომელსაც აქვს ტკივილგამაყუჩებელი, ანთების საწინააღმდეგო და ანტისეპტიკური ეფექტი.
• აბიეტის მჟავა: დიტერპენის ჯგუფის ფისოვანი მჟავა, აქვს ანთების საწინააღმდეგო და ანტიმიკრობული მოქმედება.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

ფიჭვის ფისს აქვს შემდეგი ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებები:

• ანტისეპტიკური: ტერპენები, განსაკუთრებით პინენები, აფერხებენ ბაქტერიების, ვირუსების და სოკოების ზრდას და გამრავლებას.
• ანთების საწინააღმდეგო: ფისოვანი მჟავები და ფენოლური ნაერთები ამცირებენ ანთებით პროცესებს.
• ტკივილგამაყუჩებელი: ზოგიერთ ტერპენს, მაგალითად, კამფენს, აქვს მსუბუქი ტკივილგამაყუჩებელი ეფექტი.
• ამოსახველებელი: ტერპენები ხელს უწყობენ ნახველის გათხელებას და ბრონქებიდან მის გამოდევნას.
• ჭრილობის შემახორცებელი: ფისოვანი მჟავები ასტიმულირებენ კანის რეგენერაციის პროცესებს.
• იმუნომასტიმულირებელი: ზოგიერთი კომპონენტი აძლიერებს ორგანიზმის იმუნურ პასუხს.

გამოყენების სარგებელი

სამეცნიერო კვლევების თანახმად, ფიჭვის ფისის გამოყენება სასარგებლოა შემდეგ შემთხვევებში:

• კანის დაავადებები: ჭრილობები, დამწვრობები, წყლულები, ეგზემა, დერმატიტი. ფისი ხელს უწყობს ჭრილობების შეხორცებას, ამცირებს ანთებას და იცავს ინფექციისგან.
• ზედა სასუნთქი გზების ინფექციები: გაციება, გრიპი, ბრონქიტი. ფისი ხელს უწყობს ნახველის ამოღებას, ამსუბუქებს ხველას და ყელის ტკივილს.
• საყრდენ-მამოძრავებელი სისტემის დაავადებები: ართრიტი, რევმატიზმი, მიოზიტი. ფისი ამცირებს ტკივილს და ანთებას სახსრებში და კუნთებში.
• პირის ღრუს დაავადებები: გინგივიტი, სტომატიტი. ფისის შემცველი პრეპარატები გამოიყენება გამოსავლებად.

გამოყენების ჩვენებები

ფიჭვის ფისის გამოყენება რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:

• კანის მცირე ზომის დაზიანებები: ჭრილობები, ნაკაწრები, დამწვრობები.
• კანის ჩირქოვანი ანთებები: ფურუნკული, კარბუნკული.
• ეგზემა, დერმატიტი.
• სახსრების და კუნთების ტკივილი: ართრიტი, რევმატიზმი, მიოზიტი.
• ზედა სასუნთქი გზების ინფექციების სიმპტომების შემსუბუქება: ხველა, ყელის ტკივილი.
• პირის ღრუს ანთებითი დაავადებები: გინგივიტი, სტომატიტი.

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

ფიჭვის ფისი ფართოდ გამოიყენება ხალხურ მედიცინაში. მას იყენებენ როგორც გარეგნად, ასევე შინაგანად. ხალხური რეცეპტების მიხედვით, ფიჭვის ფისს ხმარობენ ჭრილობების, დამწვრობების, კანის დაავადებების, რევმატიზმის, პოდაგრის, რადიკულიტის, ბრონქიტის, პნევმონიის, ტუბერკულოზის სამკურნალოდ. ასევე, იყენებენ როგორც იმუნიტეტის გამაძლიერებელ და მატონიზირებელ საშუალებას. ფისისგან ამზადებენ მალამოებს, პლასტირებს, ნაყენებს, იყენებენ ინჰალაციისთვის.

როგორ გამოვიყენოთ

ზოგადი რეკომენდაციები:

ფიჭვის ფისი ხელმისაწვდომია სხვადასხვა ფორმით: ნედლი ფისი, მალამოები, პლასტირები, ნაყენი, ზეთი და ა.შ. გამოყენების წესი დამოკიდებულია პროდუქტის ფორმაზე.

გარეგანი გამოყენება:

• მალამო: დაიტანეთ მცირე რაოდენობით მალამო დაზიანებულ ადგილზე 2-3-ჯერ დღეში.
• პლასტირი: დაიტანეთ პლასტირი დაზიანებულ ადგილზე და გააჩერეთ რამოდენიმე საათის განმავლობაში.
• კომპრესი: დაასველეთ ბამბის ქსოვილი ფიჭვის ფისის სპირტიან ნაყენში (1:5 ან 1:10 შეფარდებით) და დაიდეთ მტკივნეულ ადგილზე.

შიგნით მისაღებად:

ფიჭვის ფისის შიგნით მიღება დასაშვებია მხოლოდ ექიმის დანიშნულებით და მკაცრი კონტროლის ქვეშ. გამოიყენება ნაყენის ან ფისის შემცველი სხვა პრეპარატების სახით. დოზირება და მიღების წესი ინდივიდუალურია.

ნაყენის მომზადება:

ფიჭვის ფისის ნაყენის მოსამზადებლად, საჭიროა გაწმენდილი ფისი და მაღალი ხარისხის 70% ეთილის სპირტი. დაქუცმაცებული ფისი მოათავსეთ მინის ჭურჭელში და დაასხით სპირტი 1:5 ან 1:10 შეფარდებით (მაგ., 10 გრ ფისი 50 ან 100 მლ სპირტზე). დააყენეთ ბნელ, გრილ ადგილას 2-3 კვირის განმავლობაში, პერიოდულად შეანჯღრიეთ. გაფილტრეთ და შეინახეთ გრილ, ბნელ ადგილას.

აბაზანისთვის გამოყენება:

• ფიჭვის ფისი შეიძლება დაემატოს აბაზანის წყალს (რამოდენიმე წვეთი ეთერზეთის ან 50-100 მლ ნაყენის სახით). აბაზანის ხანგრძლივობა: 15-20 წუთი.

დოზირება:

• მოზრდილებისთვის: გარეგანი გამოყენებისთვის - საჭიროების მიხედვით. შიგნით მისაღებად: დოზირება ინიშნება ექიმის მიერ.
• ბავშვებისთვის: ფიჭვის ფისის გამოყენება ბავშვებში რეკომენდებული არ არის, გარდა ექიმის დანიშნულებისა.

გვერდითი მოვლენები

ფიჭვის ფისის გამოყენებისას შესაძლოა გამოვლინდეს შემდეგი გვერდითი მოვლენები:

• ალერგიული რეაქციები: კანის სიწითლე, ქავილი, გამონაყარი.
• კანის გაღიზიანება: წვის შეგრძნება, სიწითლე (განსაკუთრებით მგრძნობიარე კანის შემთხვევაში).
• საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევები: გულისრევა, ღებინება, დიარეა (დიდი დოზებით შიგნით მიღებისას).

უკუჩვენებები

• მომატებული მგრძნობელობა ფიჭვის ფისის ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ.
• ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი.
• ბავშვთა ასაკი (12 წლამდე შიგნით მისაღებად).
• თირკმლის და ღვიძლის მძიმე დაავადებები.
• კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულოვანი დაავადება (შიგნით მიღებისას).
• ალკოჰოლიზმი (შიგნით მისაღებად, თუ გამოყენებულია სპირტიანი ნაყენი).

გაფრთხილება

ფიჭვის ფისის გამოყენებამდე, განსაკუთრებით სამკურნალო მიზნებისთვის და ხანგრძლივი დროით, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან. არ გადააჭარბოთ რეკომენდებულ დოზას. ფიჭვის ფისის პრეპარატები სიფრთხილით გამოიყენეთ ასთმის ან სხვა ალერგიული დაავადებების დროს. დაიცავით შენახვის პირობები.