აკაციის ყვავილები - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა

შესავალი

მოკლე მიმოხილვა: აკაცია, იგივე თეთრი აკაცია ან ცრუაკაცია (Robinia pseudoacacia), ფოთოლმცვენი ხეა პარკოსანთა ოჯახიდან. მისი ბოტანიკური სახელწოდებაა Robinia pseudoacacia L.. აკაცია წარმოშობით ჩრდილოეთ ამერიკიდანაა, მაგრამ ფართოდაა გავრცელებული ევროპაში, აზიაში, ავსტრალიაში, ახალ ზელანდიაში. საქართველოში ფართოდაა კულტივირებული, გვხვდება გზისპირებში, ბაღებში, პარკებში. აკაცია ცნობილია თავისი სურნელოვანი ყვავილებით, სწრაფი ზრდით და გამძლეობით. მცენარის ზოგიერთი ნაწილი, განსაკუთრებით ყვავილები, გამოიყენება ხალხურ მედიცინაში.

მორფოლოგია

აკაციის ყვავილები თეთრი ფერისაა, სასიამოვნო, ძლიერი სურნელით. ყვავილები შეკრებილია მტევნისებრ ყვავილედებად, რომლის სიგრძე 10-20 სმ-ია. თითოეული ყვავილი პეპლის ფორმისაა, დაახლოებით 1-2 სმ სიგრძის. ყვავილის ჯამი შედგება ხუთი შეზრდილი ჯამის ფოთლისგან, გვირგვინი - ხუთი თავისუფალი ფურცლისგან. ყვავილში ათი მტვრიანაა, რომელთაგან ცხრა შეზრდილია, ხოლო ერთი თავისუფალი. ყვავილობს მაის-ივნისში.

ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)

აკაციის ყვავილების ქიმიური შემადგენლობა მდიდარი და მრავალფეროვანია. 100 გრამი აკაციის ყვავილები, საშუალოდ, შეიცავს:

• ფლავონოიდები: 2-3 გ (რობინინი, აკაციინი, კვერცეტინი, კემპფეროლი და სხვა).
• ეთერზეთი: 0.1-0.2 გ (ლინალოოლი, ტერპინეოლი, ფარნეზოლი და სხვა).
• გლიკოზიდები: რობინინი, აკაციინი.
• ორგანული მჟავები: ვაშლმჟავა, ლიმონმჟავა და სხვა.
• მთრიმლავი ნივთიერებები: მცირე რაოდენობით.
• ლორწოვანი ნივთიერებები: მცირე რაოდენობით.
• შაქრები: გლუკოზა, ფრუქტოზა.
• მინერალური ნივთიერებები: კალიუმი, კალციუმი, მაგნიუმი, რკინა და სხვა.

აქტიური ნივთიერებების სია

ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:

• ფლავონოიდები: რობინინი, აკაციინი, კვერცეტინი, კემპფეროლი - ავლენენ ანთების საწინააღმდეგო, ანტიოქსიდანტურ, შარდმდენ და სპაზმოლიზურ თვისებებს.
• ეთერზეთი: ლინალოოლი, ტერპინეოლი, ფარნეზოლი - აქვთ ანტისეპტიკური, ანთების საწინააღმდეგო, დამამშვიდებელი და ტკივილგამაყუჩებელი მოქმედება.
• გლიკოზიდები: რობინინი, აკაციინი - ხელს უწყობენ ანთებითი პროცესების ჩაცხრომას, აქვთ შარდმდენი ეფექტი.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

აკაციის ყვავილებს აქვთ შემდეგი ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებები:

• ანთების საწინააღმდეგო: ფლავონოიდები და სხვა ნივთიერებები ამცირებენ ანთებით პროცესებს.
• ანტისპაზმური: ხსნის გლუვი კუნთების სპაზმს, განსაკუთრებით კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში.
• შარდმდენი: აქვს მსუბუქი შარდმდენი მოქმედება, ხელს უწყობს ორგანიზმიდან ზედმეტი სითხის გამოდევნას.
• ამოსახველებელი: ხელს უწყობს ნახველის გათხელებას და ბრონქებიდან მის გამოდევნას.
• ოფლმდენი: ასტიმულირებს ოფლის გამოყოფას.
• სედატიური: აქვს მსუბუქი დამამშვიდებელი ეფექტი.
• ანტიმიკრობული: ეთერზეთს აქვს ანტისეპტიკური მოქმედება.

გამოყენება მედიცინაში: აკაციის ყვავილების პრეპარატები გამოიყენება ზედა სასუნთქი გზების ანთებითი დაავადებების (ბრონქიტი, ლარინგიტი), თირკმელების და შარდის ბუშტის ანთების, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის სპაზმების, რევმატიზმის დროს. ასევე გამოიყენება როგორც დამხმარე საშუალება ჰიპერტონიული დაავადების საწყის სტადიებზე.

გამოყენების სარგებელი

სამეცნიერო კვლევების თანახმად, აკაციის ყვავილების გამოყენება სასარგებლოა შემდეგ შემთხვევებში:

• ზედა სასუნთქი გზების ინფექციები: გაციება, გრიპი, ბრონქიტი. აკაციის ყვავილები ხელს უწყობს ნახველის ამოღებას, ამსუბუქებს ხველას, აცხრობს ყელის ტკივილს.
• შარდ-სასქესო სისტემის დაავადებები: ცისტიტი, პიელიტი. აკაციის ყვავილებს აქვთ მსუბუქი შარდმდენი და ანთების საწინააღმდეგო ეფექტი.
• კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დარღვევები: სპაზმები, შებერილობა. აკაციის ყვავილები ხსნის სპაზმებს და აუმჯობესებს საჭმლის მონელებას.
• ნევროზული მდგომარეობები: მსუბუქი შფოთვა, უძილობა. აკაციის ყვავილებს აქვთ დამამშვიდებელი ეფექტი.
• რევმატიზმი და პოდაგრა: როგორც დამხმარე საშუალება ტკივილის და ანთების შესამცირებლად.

გამოყენების ჩვენებები

აკაციის ყვავილების გამოყენება რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:

• მწვავე რესპირატორული ვირუსული ინფექციები (გაციება, გრიპი).
• მწვავე და ქრონიკული ბრონქიტი.
• ფარინგიტი, ლარინგიტი, ტონზილიტი.
• თირკმელების და შარდის ბუშტის ანთებითი დაავადებები.
• კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის სპაზმები, შებერილობა.
• მსუბუქი ჰიპერტენზია.
• უძილობა, ნევროზული მდგომარეობები.
• რევმატიზმი და პოდაგრა (როგორც დამხმარე საშუალება).

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

აკაციის ყვავილები ფართოდ გამოიყენება ხალხურ მედიცინაში მრავალი ქვეყნის, მათ შორის საქართველოს, ტრადიციულ მედიცინაში. მას იყენებენ ნაყენის, ჩაის, ნახარშის სახით. ხალხური რეცეპტების მიხედვით, აკაციის ყვავილებს ხმარობენ გაციების, ხველის, ბრონქიტის, თირკმელების და შარდის ბუშტის ანთების, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაავადებების, რევმატიზმის, პოდაგრის სამკურნალოდ. ასევე, იყენებენ როგორც ოფლმდენ, შარდმდენ, სიცხის დამწევ, დამამშვიდებელ და სისხლის გამწმენდ საშუალებას.

როგორ გამოვიყენოთ

ზოგადი რეკომენდაციები:

აკაციის ყვავილები ხელმისაწვდომია გამხმარის, ნაყენის, ჩაის, ექსტრაქტის და კაფსულების სახით. დოზირება და გამოყენების წესი დამოკიდებულია პრეპარატის ფორმაზე.

ნაყენის მომზადება:

• 1 სუფრის კოვზ გამხმარ აკაციის ყვავილებს დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი.
• გააჩერეთ თავდახურულ ჭურჭელში 1 საათის განმავლობაში.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ 1/4 ჭიქა 3-4 ჯერ დღეში, ჭამის წინ.

ჩაის მომზადება:

• 1 ჩაის კოვზ გამხმარ აკაციის ყვავილებს დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი.
• გააჩერეთ 5-10 წუთის განმავლობაში.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ 1 ჭიქა 2-3-ჯერ დღეში. შეგიძლიათ დაამატოთ თაფლი გემოვნებით.

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენება:

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

კაფსულების გამოყენება:

კაფსულების გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

სხვა გამოყენების მეთოდები:

აკაციის ყვავილების გამოყენება ინჰალაციისთვის ან აბაზანისთვის არ არის ტიპიური.

გვერდითი მოვლენები

აკაციის ყვავილების გამოყენებისას გვერდითი მოვლენები იშვიათია. შესაძლოა გამოვლინდეს:

• ალერგიული რეაქციები: ინდივიდუალური აუტანლობის შემთხვევაში.
• კუჭ-ნაწლავის მსუბუქი აშლილობა: დიდი დოზებით მიღებისას.

უკუჩვენებები

• მომატებული მგრძნობელობა აკაციის ყვავილების ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ.
• ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი (უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).
• ბავშვთა ასაკი (12 წლამდე, ექიმის კონსულტაციის გარეშე).
• ჰიპოტენზია (სიფრთხილით).

გაფრთხილება

გაფრთხილება: აკაციის ყვავილების გამოყენებამდე, განსაკუთრებით სამკურნალო მიზნებისთვის, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან. განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო ქრონიკული დაავადებების, მედიკამენტების მიღების ან განსაკუთრებული მდგომარეობების დროს (მაგ., ორსულობა).