ფიჭვის წიწვები - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა

შესავალი

ფიჭვი (Pinus) მარადმწვანე წიწვოვან მცენარეთა გვარია ფიჭვისებრთა ოჯახიდან. მისი ბოტანიკური სახელწოდებაა Pinus. ფიჭვი ფართოდაა გავრცელებული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში, განსაკუთრებით ზომიერ და ცივ სარტყლებში. ცნობილია ფიჭვის 100-ზე მეტი სახეობა. საქართველოში ბუნებრივად გვხვდება 5 სახეობა: ჩვეულებრივი ფიჭვი (Pinus sylvestris), შავი ფიჭვი (Pinus nigra), ელდარის ფიჭვი (Pinus eldarica), კოხის ფიჭვი (Pinus kochiana) და კავკასიური ფიჭვი (Pinus hamata). ფიჭვის წიწვებს, როგორც სამკურნალო საშუალებას, საუკუნეების მანძილზე იყენებდნენ ტრადიციულ მედიცინაში, ანთების საწინააღმდეგოდ, გაციების სიმპტომების შესამსუბუქებლად და იმუნიტეტის გასაძლიერებლად.

მორფოლოგია

ფიჭვის წიწვები ნემსისებრი, ვიწრო, წაწვეტებული ფოთლებია, რომლებიც ტოტებზე განლაგებულია კოჭებად, თითოეულ კოჭში 2-5 წიწვია (სახეობის მიხედვით). წიწვების სიგრძე მერყეობს 2-დან 30 სმ-მდე, ასევე სახეობის მიხედვით. ფერი, როგორც წესი, მუქი მწვანეა, თუმცა შეიძლება იყოს მოვერცხლისფრო ან მოყვითალო ელფერის. წიწვებს აქვთ დამახასიათებელი ფისოვანი სურნელი და მომწარო გემო.

ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)

ფიჭვის წიწვების ქიმიური შემადგენლობა მრავალფეროვანია და დამოკიდებულია სახეობაზე, შეგროვების დროზე და სხვა ფაქტორებზე. 100 გრამი ფიჭვის წიწვები, საშუალოდ, შეიცავს:

• ეთერზეთი: 0.2-2 გ (ძირითადი კომპონენტებია პინენი, ლიმონენი, კამფენი).
• ფისები: 5-10 გ.
• ვიტამინი C: 200-300 მგ.
• კაროტინოიდები: 5-10 მგ (მათ შორის ბეტა-კაროტინი).
• ფლავონოიდები: 1-2 გ.
• ფენოლკარბონის მჟავები: 0.5-1 გ.
• მთრიმლავი ნივთიერებები: 2-5 გ.
• მინერალური ნივთიერებები: 2-4 გ (კალიუმი, კალციუმი, მაგნიუმი, რკინა და სხვ.).

აქტიური ნივთიერებების სია

ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:

• ეთერზეთები: პინენი, ლიმონენი, კამფენი და სხვა ტერპენები ავლენენ ანტისეპტიკურ, ანთების საწინააღმდეგო, ამოსახველებელ და ტკივილგამაყუჩებელ მოქმედებას.
• ფისები: აქვთ ანტისეპტიკური, ანთების საწინააღმდეგო და ამოსახველებელი ეფექტი.
• ვიტამინი C: ძლიერი ანტიოქსიდანტი, აძლიერებს იმუნურ სისტემას.
• კაროტინოიდები: ბეტა-კაროტინი A ვიტამინის წინამორბედია, აქვს ანტიოქსიდანტური მოქმედება.
• ფლავონოიდები: აქვთ ანტიოქსიდანტური, ანთების საწინააღმდეგო და კაპილარების გამამაგრებელი თვისებები.
• ფენოლკარბონის მჟავები: ავლენენ ანტიოქსიდანტურ, ანტიმიკრობულ და ანთების საწინააღმდეგო მოქმედებას.
• მთრიმლავი ნივთიერებები: აქვთ შემკვრელი, ანთების საწინააღმდეგო და ანტიმიკრობული თვისებები.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

ფიჭვის წიწვებს აქვს შემდეგი ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებები:

• ანტისეპტიკური: ეთერზეთები და ფისები აფერხებენ ბაქტერიების, ვირუსების და სოკოების ზრდას.
• ანთების საწინააღმდეგო: ფლავონოიდები, ფენოლკარბონის მჟავები და მთრიმლავი ნივთიერებები ამცირებენ ანთებით პროცესებს.
• ამოსახველებელი: ეთერზეთები და ფისები ხელს უწყობენ ნახველის გათხელებას და გამოყოფას.
• იმუნომასტიმულირებელი: ვიტამინი C აძლიერებს იმუნურ სისტემას.
• ანტიოქსიდანტური: ვიტამინი C, კაროტინოიდები, ფლავონოიდები და ფენოლკარბონის მჟავები იცავენ უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების მავნე ზემოქმედებისგან.
• ტკივილგამაყუჩებელი: ეთერზეთებს აქვთ მსუბუქი ტკივილგამაყუჩებელი ეფექტი.
• შარდმდენი: ფიჭვის წიწვებს აქვთ მსუბუქი შარდმდენი მოქმედება.

გამოყენების სარგებელი

სამეცნიერო კვლევების თანახმად, ფიჭვის წიწვების გამოყენება სასარგებლოა შემდეგ შემთხვევებში:

• ზედა სასუნთქი გზების ინფექციები: გაციება, გრიპი, ბრონქიტი, სინუსიტი.
• პირის ღრუს და ყელის ანთებითი დაავადებები: გინგივიტი, სტომატიტი, ფარინგიტი.
• კანის დაავადებები: მცირე ზომის ჭრილობები, დამწვრობები, ეგზემა.
• იმუნიტეტის დაქვეითება.

გამოყენების ჩვენებები

ფიჭვის წიწვების გამოყენება რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:

• გაციების და გრიპის სიმპტომების შემსუბუქება.
• ხველის და ბრონქიტის დროს ნახველის გათხელება და გამოყოფის ხელშეწყობა.
• პირის ღრუს და ყელის ტკივილის შემცირება.
• კანის მცირე ზომის დაზიანებების შეხორცების დაჩქარება.
• იმუნიტეტის გაძლიერება.

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

ფიჭვის წიწვები ფართოდ გამოიყენება ხალხურ მედიცინაში. მას იყენებდნენ როგორც შინაგანად (ნაყენის, ჩაის სახით), ასევე გარეგანად (ინჰალაციისთვის, კომპრესებისთვის, აბაზანებისთვის). ხალხურ მედიცინაში ფიჭვის წიწვებს იყენებენ გაციების, გრიპის, ბრონქიტის, ხველის, ყელის ტკივილის, კანის დაავადებების, ჭრილობების, დამწვრობების, რევმატიზმის, პოდაგრის სამკურნალოდ. ასევე, იყენებდნენ როგორც შარდმდენ, სისხლის გამწმენდ და მატონიზირებელ საშუალებას.

როგორ გამოვიყენოთ

ზოგადი რეკომენდაციები:

• ფიჭვის წიწვები ხელმისაწვდომია სხვადასხვა ფორმით: გამომშრალი წიწვები, ნაყენი, ჩაი, ეთერზეთი, კაფსულები, მშრალი ექსტრაქტი და სხვა.
• შიგნით მისაღებად, როგორც წესი, გამოიყენება ნაყენი, ჩაი, კაფსულები ან მშრალი ექსტრაქტი.
• გარეგანი გამოყენებისთვის გამოიყენება ნაყენი, ნახარში, ეთერზეთი (გაზავებული), ინჰალაციისთვის, აბაზანებისთვის.
• დოზირება დამოკიდებულია გამოყენების ფორმაზე და დაავადების სიმძიმეზე.

ნაყენის მომზადება:

• 2 სუფრის კოვზ დაქუცმაცებულ ფიჭვის წიწვებს დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი.
• გააჩერეთ თავდახურულ ჭურჭელში 1 საათის განმავლობაში.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ 1/4 ჭიქა 3-4 ჯერ დღეში, ჭამის წინ.

ჩაის მომზადება:

• 1-2 ჩაის კოვზ დაქუცმაცებულ ფიჭვის წიწვებს დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი.
• გააჩერეთ 10-15 წუთის განმავლობაში.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ 1 ჭიქა 2-3 ჯერ დღეში.

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენება:

• მშრალი ექსტრაქტის გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

კაფსულების გამოყენება:

• კაფსულების გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

სხვა გამოყენების მეთოდები:

• ინჰალაციისთვის: 2 სუფრის კოვზ ფიჭვის წიწვებს დაასხით 1 ლიტრი მდუღარე წყალი. შეისუნთქეთ ორთქლი 5-10 წუთის განმავლობაში.
• გამოსავლებად: გამოიყენეთ ფიჭვის წიწვების ნაყენი ან ნახარში პირის ღრუსა და ყელის გამოსავლებად ანთებითი პროცესების დროს.
• კომპრესებისთვის: დაასველეთ ბამბის ქსოვილი ფიჭვის წიწვების ნაყენში ან ნახარშში და დაიდეთ დაზიანებულ ადგილზე. გამოიყენება კანის დაავადებების და მცირე ზომის ჭრილობების დროს.
• აბაზანებისთვის: დაამატეთ 1-2 ლიტრი ფიჭვის წიწვების ნაყენი ან ნახარში აბაზანის წყალში. აბაზანის ხანგრძლივობა 15-20 წუთი. გამოიყენება კანის დაავადებების, რევმატიზმის და ზოგადი ტონუსის ასამაღლებლად.

გვერდითი მოვლენები

ფიჭვის წიწვების გამოყენებისას შესაძლოა გამოვლინდეს შემდეგი გვერდითი მოვლენები:

• ალერგიული რეაქციები (იშვიათად): გამონაყარი, ქავილი, შეშუპება.
• კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გაღიზიანება: გულისრევა, დისკომფორტი მუცლის არეში (დიდი დოზებით მიღებისას).

უკუჩვენებები

ფიჭვის წიწვების გამოყენება უკუნაჩვენებია შემდეგ შემთხვევებში:

• მომატებული მგრძნობელობა ფიჭვის წიწვების ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ.
• ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი (უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).
• 12 წლამდე ასაკის ბავშვები (შიგნით მისაღებად).
• თირკმლის და ღვიძლის მძიმე დაავადებები.
• ბრონქული ასთმა (სიფრთხილით).

გაფრთხილება

ფიჭვის წიწვების გამოყენებამდე, განსაკუთრებით სამკურნალო მიზნებისთვის და ხანგრძლივი დროით, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან. არ გადააჭარბოთ რეკომენდებულ დოზას. ფიჭვის წიწვებმა შეიძლება გააძლიეროს ანტიკოაგულანტების (სისხლის გამათხელებლების) მოქმედება.