კუნელის ყვავილები - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა

შესავალი

მოკლე მიმოხილვა: კუნელი (Crataegus), ფოთოლმცვენი, ეკლიანი ბუჩქების ან პატარა ხეების გვარია ვარდისებრთა ოჯახიდან. ცნობილია კუნელის 200-ზე მეტი სახეობა, რომლებიც ძირითადად გავრცელებულია ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ზომიერ სარტყლებში, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ ამერიკასა და ევრაზიაში. საქართველოში ველურად იზრდება 10-მდე სახეობა, მათ შორის აღსანიშნავია: შავი კუნელი (Crataegus pentagyna), კავკასიური კუნელი (Crataegus caucasica), ხუთბუტკოიანი კუნელი (Crataegus kyrtostyla) და სხვა. კუნელი ცნობილია თავისი სამკურნალო თვისებებით, განსაკუთრებით გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებების დროს. მცენარის ყვავილები საუკუნეების მანძილზე გამოიყენებოდა ხალხურ მედიცინაში.

მორფოლოგია

კუნელის ყვავილები თეთრი ან ვარდისფერია, შეკრებილია ფარისებრ ყვავილედებად. ყვავილები, როგორც წესი, 5-ფურცლიანია, მრავალრიცხოვანი მტვრიანებით. აქვთ ძლიერი, სასიამოვნო ან ზოგჯერ მძაფრი სურნელი. ყვავილის დიამეტრი დაახლოებით 1-2 სმ-ია. ყვავილები ჰერმაფროდიტულია (აქვს როგორც მამრობითი, ასევე მდედრობითი ორგანოები) და მტვერიანდება მწერების მეშვეობით.

ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)

კუნელის ყვავილები მდიდარია ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებებით. 100 გრამი კუნელის ყვავილი, საშუალოდ, შეიცავს:

• ფლავონოიდები: 2-3 გ (ჰიპეროზიდი, რუტინი, კვერცეტინი, ვიტექსინი და სხვა).
• ტრიტერპენული საპონინები: 1-2 გ (ურსოლის და ოლეანოლის მჟავები).
• ეთერზეთები: 0.1-0.2 გ.
• ამინები: ქოლინი, აცეტილქოლინი.
• ორგანული მჟავები: კოფეინის, ქლოროგენის მჟავები.
• მთრიმლავი ნივთიერებები: მცირე რაოდენობით.

აქტიური ნივთიერებების სია

ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:

• ფლავონოიდები: ჰიპეროზიდი, რუტინი, კვერცეტინი, ვიტექსინი - აუმჯობესებენ გულის კუნთის კუმშვადობას, აფართოებენ კორონარულ სისხლძარღვებს, აქვთ ანტიოქსიდანტური და ანთების საწინააღმდეგო მოქმედება.
• ტრიტერპენული საპონინები: ურსოლის და ოლეანოლის მჟავები - აქვთ კარდიოტონური, შარდმდენი და ანთების საწინააღმდეგო ეფექტი.
• ამინები: ქოლინი და აცეტილქოლინი - მონაწილეობენ ნერვული იმპულსების გადაცემაში და არეგულირებენ გულის მუშაობას.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

კუნელის ყვავილებს აქვთ შემდეგი ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებები:

• კარდიოტონური: აძლიერებენ გულის კუნთის შეკუმშვას, აუმჯობესებენ გულის მუშაობას.
• ანტიარითმიული: არეგულირებენ გულის რითმს, ამცირებენ არითმიის რისკს.
• ჰიპოტენზიური: აქვეითებენ არტერიულ წნევას.
• სედატიური: აქვთ დამამშვიდებელი ეფექტი ცენტრალურ ნერვულ სისტემაზე.
• სისხლძარღვთა გამაფართოებელი: აუმჯობესებენ სისხლის მიმოქცევას, განსაკუთრებით კორონარულ სისხლძარღვებში.
• ანტიოქსიდანტური: იცავენ უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების მავნე ზემოქმედებისგან.

გამოყენების სარგებელი

სამეცნიერო კვლევების თანახმად, კუნელის ყვავილების გამოყენება სასარგებლოა შემდეგ შემთხვევებში:

• გულის ქრონიკული უკმარისობა: აუმჯობესებს გულის კუმშვად ფუნქციას, ამცირებს შეშუპებას.
• სტენოკარდია: ამცირებს სტენოკარდიული შეტევების სიხშირეს და ინტენსივობას.
• არტერიული ჰიპერტენზია: ხელს უწყობს არტერიული წნევის ნორმალიზებას.
• გულის ნევროზი: ამცირებს გულის ფრიალს, ტაქიკარდიას.
• ათეროსკლეროზი: ანელებს ათეროსკლეროზული პროცესების განვითარებას.
• უძილობა: ხელს უწყობს ჩაძინებას და აუმჯობესებს ძილის ხარისხს.
• კლიმაქტერული სინდრომი: ამსუბუქებს კლიმაქსის პერიოდში გამოვლენილ სიმპტომებს.

გამოყენების ჩვენებები

კუნელის ყვავილების გამოყენება რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:

• გულის ქრონიკული უკმარისობის I-II სტადია.
• სტენოკარდიის მსუბუქი ფორმები.
• არტერიული ჰიპერტენზიის საწყისი სტადია.
• გულის ნევროზი, ტაქიკარდია.
• ათეროსკლეროზის პროფილაქტიკა.
• უძილობა, ნევროზული მდგომარეობები.
• კლიმაქტერული სინდრომი.

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

კუნელის ყვავილები ფართოდ გამოიყენება ხალხურ მედიცინაში. მათ იყენებენ ნაყენის, ჩაის, ექსტრაქტის სახით. ხალხური რეცეპტების მიხედვით, კუნელის ყვავილებს ხმარობენ გულის დაავადებების, მაღალი წნევის, უძილობის, ნერვული აშლილობის, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაავადებების დროს. ასევე, იყენებენ როგორც მატონიზირებელ და იმუნიტეტის გამაძლიერებელ საშუალებას.

როგორ გამოვიყენოთ

ზოგადი რეკომენდაციები:

კუნელის ყვავილები ხელმისაწვდომია გამხმარის, ნაყენის, ჩაის, მშრალი ექსტრაქტის და კაფსულების სახით. დოზირება და გამოყენების წესი დამოკიდებულია პრეპარატის ფორმაზე.

ნაყენის მომზადება:

• 1 სუფრის კოვზ გამხმარ კუნელის ყვავილებს დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი.
• გააჩერეთ თავდახურულ ჭურჭელში 2 საათის განმავლობაში.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ 1/4 ჭიქა 3-ჯერ დღეში, ჭამის წინ.

ჩაის მომზადება:

• 1 ჩაის კოვზ გამხმარ კუნელის ყვავილებს დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი.
• გააჩერეთ 10-15 წუთის განმავლობაში.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ 1 ჭიქა 2-3-ჯერ დღეში.

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენება:

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

კაფსულების გამოყენება:

კაფსულების გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

სხვა გამოყენების მეთოდები:

კუნელის ყვავილების გამოყენება ინჰალაციისთვის ან აბაზანისთვის არ არის ტიპიური.

გვერდითი მოვლენები

კუნელის ყვავილების გამოყენებისას გვერდითი მოვლენები იშვიათია. შესაძლებელია გამოვლინდეს:

• ალერგიული რეაქციები.
• თავბრუსხვევა.
• ძილიანობა.
• კუჭ-ნაწლავის მსუბუქი აშლილობა.

უკუჩვენებები

• ჰიპოტენზია (დაბალი არტერიული წნევა).
• ბრადიკარდია (გულისცემის შენელება).
• ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი.
• ინდივიდუალური აუტანლობა კუნელის ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ.

გაფრთხილება

გაფრთხილება: კუნელის ყვავილების გამოყენებამდე, განსაკუთრებით სამკურნალო მიზნებისთვის, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან. განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო ქრონიკული დაავადებების, მედიკამენტების მიღების ან განსაკუთრებული მდგომარეობების დროს (მაგ., ორსულობა).