კურკუმა უზმოზე: გავრცელებული კითხვა თუ შეცდომა?
ჯანსაღი ცხოვრების წესის მიმდევრებსა და ბუნებრივი საშუალებების მოყვარულებში ხშირად ისმება კითხვა: ჯობია თუ არა ამა თუ იმ დანამატის ან მცენარეული საშუალების მიღება უზმოზე, ანუ ცარიელ კუჭზე? ითვლება, რომ ასე შესაძლოა უკეთესი შეწოვა ან უფრო სწრაფი ეფექტი მივიღოთ. კურკუმა, თავისი მრავალი სასარგებლო თვისებით, ხშირად ხვდება ამ დისკუსიის ცენტრში. მაშ, როგორია სწორი მიდგომა – უნდა მივიღოთ თუ არა კურკუმა უზმოზე? მწვანე აფთიაქის ამ ბლოგ პოსტში შევეცდებით, მეცნიერულ ფაქტებზე დაყრდნობით გავცეთ ამ კითხვას ამომწურავი პასუხი.
რატომ ისმება ეს კითხვა?
ზოგადად, იდეა იმის შესახებ, რომ ზოგიერთი ნივთიერება უზმოზე უკეთ შეიწოვება, გარკვეულ საფუძველს არ არის მოკლებული. ცარიელ კუჭზე მიღებისას ნივთიერება უფრო სწრაფად გადადის ნაწლავებში და არ ეჯიბრება საკვებს შეწოვისთვის. ზოგიერთი მედიკამენტის ინსტრუქციაც კი პირდაპირ მოითხოვს უზმოზე მიღებას. გარდა ამისა, ბოლო დროს პოპულარული გახდა დილით კურკუმიანი წყლის ან შოთების დალევა, რაც ასევე უზმოზე მიღებას გულისხმობს.
თუმცა, რაც ერთ ნივთიერებაზე მუშაობს, სულაც არ ნიშნავს, რომ მეორეზეც იმუშავებს. კურკუმას შემთხვევაში, საქმე მის მთავარ აქტიურ ნაერთს, კურკუმინს, და მის უნიკალურ თვისებებს ეხება.
კურკუმინის მთავარი გამოწვევა: ბიოშეღწევადობა
როგორც წინა სტატიებშიც აღვნიშნეთ, კურკუმინის მთავარი პრობლემა მისი დაბალი ბიოშეღწევადობაა. ეს ნიშნავს, რომ ორგანიზმს უჭირს მისი ეფექტურად შეწოვა სისხლში და სამიზნე ქსოვილებამდე მიტანა. ამის რამდენიმე მიზეზი არსებობს, მაგრამ ჩვენთვის ამჟამად ყველაზე მნიშვნელოვანია ის, რომ კურკუმინი არის ლიპოფილური ნაერთი, ანუ ის უკეთ იხსნება ცხიმებში, ვიდრე წყალში.
ცხიმის როლი შეწოვაში
სწორედ აქ იმალება პასუხი ჩვენს მთავარ კითხვაზე. რადგან კურკუმინი ცხიმში ხსნადია, მისი შეწოვა მნიშვნელოვნად უმჯობესდება, როდესაც მას ვიღებთ საკვებთან ერთად, რომელიც შეიცავს ცხიმებს. რატომ?
- ცხიმები ეხმარება კურკუმინის ემულგირებას (წვრილ ნაწილაკებად დაშლას) საჭმლის მომნელებელ სისტემაში.
- ცხიმები ასტიმულირებენ ნაღვლის წვენის გამოყოფას, რაც ასევე აუცილებელია ცხიმების (და მათში ხსნადი ნივთიერებების) მონელებისა და შეწოვისთვის.
- ცხიმებთან ერთად მიღებისას კურკუმინი უკეთ უკავშირდება ლიპოპროტეინებს და ლიმფური სისტემის საშუალებით ხვდება სისხლში, რაც ნაწილობრივ ეხმარება ღვიძლის მიერ მისი სწრაფი მეტაბოლიზმის (დაშლის) თავიდან აცილებას.
შესაბამისად, კურკუმინის მიღება უზმოზე, მხოლოდ წყალთან ერთად, იწვევს მის ძალიან დაბალ შეწოვას. დიდი ნაწილი უბრალოდ გაივლის საჭმლის მომნელებელ ტრაქტს და გამოიდევნება ორგანიზმიდან ისე, რომ ვერ მოასწრებს თავისი სასარგებლო ეფექტების გამოვლენას.
პიპერინის ფაქტორი
ხშირად ახსენებენ პიპერინს (შავი პილპილის ექსტრაქტს), როგორც კურკუმინის შეწოვის გამაძლიერებელს. ეს მართალია – პიპერინი აფერხებს ღვიძლის ზოგიერთ ფერმენტს, რომლებიც კურკუმინს შლის. თუმცა, მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, რომ:
- პიპერინი და ცხიმი ერთმანეთს არ ცვლის, არამედ ავსებს.
- მაქსიმალური ბიოშეღწევადობისთვის საუკეთესოა, როდესაც დანამატი შეიცავს პიპერინს და მას ვიღებთ ცხიმის შემცველ საკვებთან ერთად.
საჭმლის მომნელებელი სისტემის კომფორტი
კიდევ ერთი არგუმენტი კურკუმას უზმოზე მიღების წინააღმდეგ მისი შესაძლო გამაღიზიანებელი ეფექტია კუჭ-ნაწლავის ტრაქტზე, განსაკუთრებით მგრძნობიარე ადამიანებში ან მაღალი დოზების (დანამატების) მიღებისას.
- ცარიელ კუჭზე მიღებამ შეიძლება გაზარდოს გულისრევის, კუჭის ტკივილის, სიმძიმის ან გულძმარვის რისკი.
- საკვებთან ერთად მიღება მოქმედებს როგორც ბუფერი, ამცირებს კუჭის ლორწოვანზე პირდაპირ კონტაქტს და შესაბამისად, ამცირებს დისკომფორტის ალბათობას.
მაშ, როგორია საუკეთესო მიდგომა?
ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, მეცნიერულად დასაბუთებული და პრაქტიკული რეკომენდაცია ასეთია:
მიიღეთ კურკუმა (განსაკუთრებით კურკუმინის დანამატები) საკვებთან ერთად, რომელიც შეიცავს მცირე რაოდენობით მაინც ჯანსაღ ცხიმებს.
რა შეიძლება იყოს ასეთი საკვები?
- საუზმე: შვრიის ფაფა თხილეულით ან თესლეულით, ერბოკვერცხი ავოკადოსთან ერთად, მაწონი ან იოგურტი (სასურველია არა უცხიმო) სელის თესლთან ერთად.
- სადილი/ვახშამი: ნებისმიერი კერძი, რომელშიც გამოყენებულია ზეითუნის ან სხვა მცენარეული ზეთი, ცხიმიანი თევზი, ხორცი, ავოკადო, თხილეული.
- წახემსება: მუჭა ნიგოზი ან ნუში, ავოკადოს ტოსტი, სრულცხიმიანი იოგურტი.
რაც შეეხება დილით პოპულარულ კურკუმიან წყალს ან შოთებს: მიუხედავად იმისა, რომ ისინი შეიძლება შეიცავდნენ გარკვეულ ანტიოქსიდანტებს, მათგან კურკუმინის შეწოვა და, შესაბამისად, სისტემური ანთების საწინააღმდეგო ეფექტი, ძალიან დაბალი იქნება ცხიმისა და პიპერინის გარეშე. ასევე, ზოგიერთი ადამიანისთვის შეიძლება კუჭის გაღიზიანება გამოიწვიოს.
გამონაკლისები ან განსაკუთრებული შემთხვევები?
არსებობს კურკუმინის ზოგიერთი ძალიან თანამედროვე ფორმულაცია (მაგ., ლიპოსომური), რომელთა მწარმოებლებიც აცხადებენ, რომ მათი შეწოვა ნაკლებად არის დამოკიდებული საკვებთან ერთად მიღებაზე. თუმცა, სტანდარტული კურკუმინის დანამატებისა და კურკუმას ფხვნილის შემთხვევაში, საკვებთან (ცხიმთან) ერთად მიღება ზოგადად მიღებული და მეცნიერულად გამყარებული რეკომენდაციაა.
დასკვნა
მიუხედავად გავრცელებული აზრისა, რომ ბევრი რამ უზმოზე უკეთ მოქმედებს, კურკუმას შემთხვევაში ეს ასე არ არის. მისი მთავარი აქტიური ნივთიერების, კურკუმინის, ეფექტური შეწოვისთვის აუცილებელია მისი მიღება ცხიმის შემცველ საკვებთან ერთად. ეს არა მხოლოდ ზრდის მის ბიოშეღწევადობას და შესაბამისად, სარგებელს, არამედ ამცირებს კუჭ-ნაწლავის მხრივ შესაძლო დისკომფორტის რისკს. ასე რომ, ნაცვლად იმისა, რომ ეძებოთ კურკუმას უზმოზე მიღების გზები, უბრალოდ ჩართეთ ის თქვენს კვებაში გონივრულად – დაამატეთ კერძებს ან მიიღეთ დანამატი ჭამის დროს. ეს მარტივი წესი დაგეხმარებათ, მიიღოთ მაქსიმალური სარგებელი ამ საოცარი ოქროს სანელებლისგან. ეწვიეთ მწვანე აფთიაქს ხარისხიანი კურკუმას ფხვნილისა და სანდო დანამატების შესარჩევად.