
სელის თესლი - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა
შესავალი
სელი (Linum usitatissimum) ერთწლიანი ბალახოვანი მცენარეა სელისებრთა ოჯახიდან. მას საუკუნეების განმავლობაში იყენებდნენ როგორც საკვებად, ასევე სამკურნალოდ და ტექსტილის წარმოებისთვის. სელის თესლი განსაკუთრებით ფასობს თავისი მდიდარი შემადგენლობით და სასარგებლო თვისებებით.
მორფოლოგია
სელის თესლი პატარაა (4-6 მმ სიგრძის), ბრტყელი, ოვალური ფორმის, მოწითალო-ყავისფერი ან ოქროსფერი. თესლის ზედაპირი გლუვია და პრიალა. მას აქვს სუსტი, ოდნავ ტკბილი სუნი და ზეთოვანი გემო.
ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)
სელის თესლი შეიცავს:
- ომეგა-3 ცხიმოვან მჟავებს (ალფა-ლინოლენის მჟავა);
- ლიგნანებს (სეკოიზოლარიცირეზინოლი დიგლიკოზიდი);
- ბოჭკოვანას;
- ცილებს;
- ვიტამინებს (B1, B6, ფოლატი);
- მინერალებს (მაგნიუმი, კალიუმი, ფოსფორი).
აქტიური ნივთიერებების სია
ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:
- ალფა-ლინოლენის მჟავა: ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავა, რომელიც აუცილებელია გულ-სისხლძარღვთა ჯანმრთელობისთვის.
- ლიგნანები: ფიტოესტროგენები, რომლებსაც აქვთ ანტიოქსიდანტური და ანთების საწინააღმდეგო მოქმედება.
- ბოჭკოვანა: ხელს უწყობს საჭმლის მონელებას და ნაწლავების ნორმალურ ფუნქციონირებას.
ფარმაკოლოგიური თვისებები
სელის თესლს გააჩნია შემდეგი ფარმაკოლოგიური თვისებები:
- ანთების საწინააღმდეგო;
- ანტიოქსიდანტური;
- ჰიპოლიპიდემიური (ამცირებს ქოლესტერინის დონეს);
- საფაღარათო;
- იმუნომოდულატორული.
გამოყენების სარგებელი
სელის თესლის გამოყენება სასარგებლოა შემდეგი ჯანმრთელობის პრობლემების დროს:
- გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები;
- მაღალი ქოლესტერინი;
- ყაბზობა;
- საჭმლის მონელების დარღვევები;
- შაქრიანი დიაბეტი;
- კანის დაავადებები.
გამოყენების ჩვენებები
სელის თესლი რეკომენდებულია შემდეგი დაავადებების დროს:
- ათეროსკლეროზი;
- ჰიპერლიპიდემია;
- ქრონიკული ყაბზობა;
- გასტრიტი;
- კოლიტი;
- შაქრიანი დიაბეტი ტიპი 2;
- ეგზემა;
- ფსორიაზი.
გამოყენება ხალხურ მედიცინაში
ხალხურ მედიცინაში სელის თესლს იყენებენ ნაყენის, ჩაის, ფაფის და საფენების სახით. ნაყენს იყენებენ ყაბზობის, გასტრიტის და კოლიტის დროს. ჩაის იყენებენ გაციების და ხველების დროს. ფაფას იყენებენ კანის დაავადებების დროს. საფენებს იყენებენ ჭრილობების შესახორცებლად.
როგორ გამოვიყენოთ
ზოგადი რეკომენდაციები:
- დოზირება: 1-2 სუფრის კოვზი დღეში.
- სელის თესლი შეიძლება მიიღოთ მთლიანად ან დაფქული სახით. დაფქული თესლი უფრო ადვილად ასათვისებელია ორგანიზმისთვის.
- სელის თესლი შეიძლება დაემატოს საკვებს (მაგ., იოგურტს, ფაფას, სალათებს) ან მიირთვათ ცალკე.
- სელის თესლის მიღებისას აუცილებელია დიდი რაოდენობით წყლის დალევა.
გვერდითი მოვლენები
სელის თესლის გამოყენებისას შესაძლოა გამოვლინდეს შემდეგი გვერდითი მოვლენები:
- შებერილობა;
- მეტეორიზმი;
- დიარეა;
- ალერგიული რეაქციები.
უკუჩვენებები
სელის თესლის გამოყენება უკუნაჩვენებია შემდეგ შემთხვევებში:
- ნაწლავთა გაუვალობა;
- დივერტიკულიტი;
- სელის მიმართ ალერგია.
გაფრთხილება
სელის თესლის გამოყენებამდე აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია, განსაკუთრებით ქრონიკული დაავადებების, მედიკამენტების მიღების ან განსაკუთრებული მდგომარეობების დროს (მაგ., ორსულობა).