ძეძვი (Paliurus spina-christi) - სრული ბოტანიკური აღწერა

შესავალი

მოკლე მიმოხილვა: ძეძვი (Paliurus spina-christi), რომელიც ასევე ცნობილია როგორც ქრისტეს ეკალი ან იერუსალიმის ეკალი, არის ეკლიანი ბუჩქი ხეჭრელისებრთა ოჯახიდან. გავრცელებულია ხმელთაშუა ზღვის რეგიონში, აღმოსავლეთ ევროპასა და დასავლეთ აზიაში. ძეძვი ცნობილია თავისი სამკურნალო თვისებებით და ფართოდ გამოიყენება ხალხურ მედიცინაში.

ბოტანიკური აღწერა

• ოჯახი: ხეჭრელისებრნი (Rhamnaceae).
• გვარი: Paliurus.
• სახეობა: Paliurus spina-christi.
• სიცოცხლის ფორმა: ბუჩქი.
• ხანგრძლივობა: მრავალწლიანი.
• სიმწიფის პერიოდი: ზაფხული-შემოდგომა.
• ღერო: დატოტვილი, ეკლიანი, 2-3 მეტრის სიმაღლის. ღეროები მოყავისფრო-მონაცრისფრო ფერისაა, ეკლები კი მოყვითალო.
• ქერქი: მოწითალო-ყავისფერი, გლუვი, ასაკთან ერთად ქერცლდება.
• ფოთლები: მომწვანო, ოვალური ან ელიფსური ფორმის, 2-5 სმ სიგრძის, კიდეებზე წვრილად დაკბილული. ფოთლები მორიგეობითაა განლაგებული ღეროზე.
• ყვავილები: პატარა, მომწვანო-მოყვითალო, შეკრებილი ქოლგისებრ ყვავილედებში. ყვავილობის პერიოდი ივნისიდან აგვისტომდეა.
• ნაყოფი: მშრალი, დისკოს ფორმის, 2-3 სმ დიამეტრის, ყავისფერი, ცენტრში ხისებრი გამონაზარდით. ნაყოფი მწიფდება სექტემბერ-ოქტომბერში.
• ფესვები: ძლიერი, განშტოებული, ღრმად ჩადის ნიადაგში.
• გავრცელება: ხმელთაშუა ზღვის რეგიონი, აღმოსავლეთ ევროპა, დასავლეთ აზია. საქართველოში გვხვდება ქვემო ქართლში, კახეთში, მცხეთა-მთიანეთში.

სამკურნალო ნაწილები

სამკურნალოდ გამოიყენება ძეძვის ფოთლები, ნაყოფი და ფესვები. ფოთლებსა და ნაყოფს ძირითადად ნაყენის და ჩაის სახით იყენებენ, ფესვებს კი - ნახარშის.

შეგროვების წესები: ფოთლებს აგროვებენ ყვავილობის პერიოდში, ნაყოფს - სიმწიფის შემდეგ, ფესვებს - შემოდგომაზე. აშრობენ ჩრდილში, კარგი ვენტილაციის პირობებში. შენახვა ხდება მშრალ, ბნელ ადგილას.

ქიმიური შემადგენლობა

ძეძვის სამკურნალო ნაწილები შეიცავს:

• ფლავონოიდებს (რუტინი, კვერცეტინი, იზოკვერციტრინი);
• ტანინებს;
• საპონინებს;
• ალკალოიდებს;
• C ვიტამინს.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

ძეძვს გააჩნია შემდეგი ფარმაკოლოგიური თვისებები:

• ანთების საწინააღმდეგო;
• ანტიოქსიდანტური;
• შარდმდენი;
• სპაზმოლიზური;
• ჰიპოტენზიური;
• ანტიბაქტერიული;
• ამოსახველებელი.

გამოყენება მედიცინაში: ძეძვი გამოიყენება დიარეის, ყაბზობის, ჰიპერტენზიის, რევმატიზმის, ართრიტის, საშარდე გზების ინფექციების, რესპირატორული დაავადებების (ხველა, ბრონქიტი), კანის დაავადებების და სხვა დაავადებების სამკურნალოდ.

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

ხალხურ მედიცინაში ძეძვს იყენებენ ნაყენის, ჩაის, ნახარშის და მალამოების სახით. ნაყენს იყენებენ დიარეის, ყაბზობის და ჰიპერტენზიის დროს. ჩაის იყენებენ რევმატიზმის, ართრიტის და საშარდე გზების ინფექციების დროს. ნახარშს იყენებენ კანის დაავადებების დროს. მალამოებს იყენებენ ჭრილობების შესახორცებლად და კანის ანთებითი პროცესების შესამცირებლად.

გაფრთხილება

გაფრთხილება: ძეძვის გამოყენებამდე აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია, განსაკუთრებით ორსულობის, ლაქტაციის ან ჯანმრთელობის სხვა პრობლემების დროს. დიდი რაოდენობით ძეძვის მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს გვერდითი მოვლენები, როგორიცაა გულისრევა, ღებინება და დიარეა.