კინოას თესლი
ბოტანიკური აღწერა: კინოა (Chenopodium quinoa) არის ერთწლიანი ბალახოვანი მცენარე, რომელიც მიეკუთვნება Amaranthaceae (მხალიანთა) ოჯახს. მისი სამშობლოა სამხრეთ ამერიკა, კერძოდ ანდების მთიანეთი. კინოას მცენარე ხასიათდება სწორმდგომი ღეროთი, რომელიც შეიძლება 1-3 მეტრამდე სიმაღლის გაიზარდოს. მას აქვს ფართო, მომრგვალო ან ლანცეტისებრი ფოთლები და პატარა, მრავალრიცხოვანი ყვავილები, რომლებიც შეკრებილია საგველა ყვავილედებად. კინოას თესლი პატარა, მრგვალი ან ოვალური ფორმისაა და შეიძლება იყოს თეთრი, წითელი ან შავი.
ქიმიური შემადგენლობა
- მაკროელემენტები:
- ენერგეტიკული ღირებულება: 368 კკალ.
- ცილები: 14.1 გ.
- ცხიმები: 6.1 გ.
- უჯერი: 3.55 გ.
- ნაჯერი: 0.67 გ.
- ნახშირწყლები: 64.2 გ.
- შაქარი: 2.75 გ.
- სახამებელი: 57.6 გ.
- უჯრედისი: 7.0 გ.
- ვიტამინები:
- თიამინი (B1): 0.38 მგ.
- რიბოფლავინი (B2): 0.32 მგ.
- ნიაცინი (B3): 1.52 მგ.
- ფოლიუმის მჟავა (B9): 184 მკგ.
- ვიტამინი E: 1.17 მგ.
- ვიტამინი K1: 1.9 მკგ.
- მინერალები:
- კალციუმი: 47 მგ.
- რკინა: 4.57 მგ.
- მაგნიუმი: 197 მგ.
- ფოსფორი: 457 მგ.
- კალიუმი: 563 მგ.
- ნატრიუმი: 5 მგ.
- თუთია: 3.10 მგ.
- სპილენძი: 0.487 მგ.
- მანგანუმი: 1.92 მგ.
- სხვა კომპონენტები:
- წყალი: 13.0 გ.
ჯანმრთელობის სარგებელი
კინოა არის მკვებავი საკვები პროდუქტი, რომელსაც მრავალი პოტენციური ჯანმრთელობის სარგებელი აქვს:
- გულ-სისხლძარღვთა ჯანმრთელობა: კინოა მდიდარია უჯრედისით, რომელიც ამცირებს ქოლესტერინის დონეს და არტერიულ წნევას, რითაც ამცირებს გულის დაავადებების რისკს. ის ასევე შეიცავს მაგნიუმს და კალიუმს, რომლებიც მნიშვნელოვანია გულის ნორმალური ფუნქციონირებისთვის.
- საჭმლის მომნელებელი სისტემის ჯანმრთელობა: კინოა მდიდარია უჯრედისით, რომელიც ხელს უწყობს ნაწლავის რეგულარულ მოქმედებას და ხელს უშლის ყაბზობას.
- წონის კონტროლი: კინოა შეიცავს ცილებს და უჯრედისს, რაც ხელს უწყობს დანაყრების შეგრძნების შენარჩუნებას და ზედმეტი კალორიების მიღების შემცირებას.
- ენერგიის დონე: კინოა შეიცავს რკინას, მაგნიუმს და B ვიტამინებს, რომლებიც მნიშვნელოვანია ენერგიის წარმოებისთვის და დაღლილობის შესამცირებლად.
- ანტიოქსიდანტური მოქმედება: კინოა შეიცავს ანტიოქსიდანტებს, როგორიცაა კვერცეტინი და კაემფეროლი, რომლებიც იცავენ უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების დაზიანებისგან.
ტრადიციული და თანამედროვე გამოყენებები
- ტრადიციული გამოყენება: კინოა ინკების ცივილიზაციის დროიდან გამოიყენებოდა როგორც მთავარი საკვები და რიტუალური მცენარე. მას "ყველა მარცვლეულის დედას" უწოდებდნენ.
- თანამედროვე გამოყენება: დღესდღეობით, კინოა პოპულარულია მთელ მსოფლიოში, როგორც ჯანსაღი და გლუტენის გარეშე საკვები. მას იყენებენ სალათებში, წვნიანებში, ფაფებში, დესერტებში და სხვა კერძებში. კინოას ფქვილი გამოიყენება პურის და ნამცხვრების დასამზადებლად.
მომზადება და მოხმარება
კინოას მომზადებამდე უნდა გაირეცხოს, რათა მოშორდეს მასში შემავალი საპონინები, რომლებიც მწარე გემოს აძლევენ. მომზადების ყველაზე გავრცელებული მეთოდია მისი მოხარშვა წყალში ან ბულიონში 15-20 წუთის განმავლობაში. კინოას რეკომენდებული დღიური დოზა არის 1/2-1 ჭიქა მოხარშული მარცვლეული.
გვერდითი მოვლენები და წინასწარი გაფრთხილებები
კინოა ზოგადად უსაფრთხოა მოხმარებისთვის. თუმცა, ზოგიერთ ადამიანს შეიძლება ჰქონდეს ალერგიული რეაქცია, რაც გამოიხატება კუჭ-ნაწლავის პრობლემებით, კანის გამონაყარით ან ქავილით. ასევე, კინოა შეიცავს ოქსალატებს, რომლებმაც შეიძლება გაზარდონ თირკმლის კენჭების რისკი მიდრეკილების მქონე პირებში.
ისტორიული და კულტურული მნიშვნელობა
კინოა ინკების ცივილიზაციის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი საკვები კულტურა იყო. მას რელიგიური და კულტურული მნიშვნელობა ჰქონდა და "ოქროს მარცვალს" უწოდებდნენ.
მიმდინარე კვლევები და განვითარება
მიმდინარეობს კვლევები კინოას პოტენციური სარგებლის შესასწავლად სხვადასხვა დაავადებების, მათ შორის დიაბეტის, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისა და ანთებითი პროცესების მკურნალობაში.