ოხრახუში (Petroselinum crispum) - სრული ბოტანიკური აღწერა
შესავალი
მოკლე მიმოხილვა: ოხრახუში (Petroselinum crispum) ორწლიანი ბალახოვანი მცენარეა ქოლგოსანთა ოჯახიდან. ფართოდ გამოიყენება კულინარიაში, როგორც სანელებელი, ასევე სამკურნალო მიზნებისთვის. მისი სამშობლოა ხმელთაშუა ზღვის რეგიონი, თუმცა დღესდღეობით მთელ მსოფლიოშია გავრცელებული. ოხრახუში მდიდარია ვიტამინებით, მინერალებითა და ანტიოქსიდანტებით, რაც მას ჯანმრთელობისთვის სასარგებლოს ხდის.
ბოტანიკური აღწერა
- ოჯახი: ქოლგოსანნი (Apiaceae).
- გვარი: ოხრახუში (Petroselinum).
- სახეობა: Petroselinum crispum.
- სიცოცხლის ფორმა: ბალახი.
- ხანგრძლივობა: ორწლიანი.
- სიმწიფის პერიოდი: ზაფხული.
- ღერო: სწორი, დატოტვილი, 30-100 სმ სიმაღლის. ღეროები ღრუა და ოდნავ ღარიანი.
- ფოთლები: მუქი მწვანე, სამჯერ ფრთისებრ განკვეთილი, ძლიერ არომატული. ფოთლები მდიდარია ეთერზეთებით, რაც მათ განსაკუთრებულ სურნელსა და გემოს აძლევს.
- ყვავილები: პატარა, მომწვანო-მოყვითალო, შეკრებილი ქოლგა ყვავილედში. ყვავილობის პერიოდი ივნისიდან აგვისტომდეა.
- ნაყოფი: კვერცხისებრი ფორმის, მოყავისფრო-მონაცრისფრო ორთესლა. თესლი მწიფდება აგვისტო-სექტემბერში.
- ფესვები: მთავარი ფესვი მსხვილი, თეთრი, ხორციანი. ფესვი შეიცავს დიდი რაოდენობით ვიტამინებსა და მინერალებს.
- გავრცელება: კულტივირებულია მთელ მსოფლიოში. ოხრახუში კარგად ხარობს ზომიერი კლიმატის პირობებში, მზიან ადგილებში.
სამკურნალო ნაწილები
სამკურნალოდ გამოიყენება ოხრახუშის ფოთლები, ფესვები და თესლი. ფოთლებს ძირითადად ახალი სახით იყენებენ, ხოლო ფესვებსა და თესლს აშრობენ და შემდეგ იყენებენ სამკურნალო ნაყენების, ჩაის და სხვა საშუალებების მოსამზადებლად.
შეგროვების წესები: ფოთლებს აგროვებენ მთელი ვეგეტაციის განმავლობაში, ფესვებს - შემოდგომაზე, თესლს - სიმწიფის შემდეგ. აშრობენ ჩრდილში, კარგი ვენტილაციის პირობებში. შენახვა ხდება მშრალ, ბნელ ადგილას.
ქიმიური შემადგენლობა
ოხრახუში მდიდარია სხვადასხვა სასარგებლო ნივთიერებით, მათ შორის:
- ვიტამინები: C, A, K, ჯგუფი B (B1, B2, B3, B5, B6, B9);
- მინერალები: კალიუმი, რკინა, მაგნიუმი, კალციუმი, ფოსფორი, ნატრიუმი, თუთია, მანგანუმი, სპილენძი;
- ეთერზეთები: მირისტიცინი, აპიოლი, ლიმონენი;
- ფლავონოიდები: აპიგენინი, ლუტეოლინი;
- კუმარინები.
ფარმაკოლოგიური თვისებები
ოხრახუშს გააჩნია მრავალი სასარგებლო ფარმაკოლოგიური თვისება, რაც განპირობებულია მისი მდიდარი ქიმიური შემადგენლობით:
- შარდმდენი: ხელს უწყობს ორგანიზმიდან ზედმეტი სითხის გამოდევნას, რაც სასარგებლოა შეშუპების და მაღალი არტერიული წნევის დროს;
- ანთების საწინააღმდეგო: ამცირებს ანთებით პროცესებს ორგანიზმში;
- ანტიოქსიდანტური: იცავს უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების დამაზიანებელი ზემოქმედებისგან;
- სპაზმოლიზური: ხსნის კუნთების სპაზმს;
- იმუნომოდულატორული: აძლიერებს იმუნურ სისტემას.
გამოყენება მედიცინაში: ოხრახუში გამოიყენება საშარდე გზების ინფექციების, საჭმლის მონელების დარღვევების, რევმატიზმის, ანემიის, მენსტრუალური ციკლის დარღვევების, კანის დაავადებების და სხვა დაავადებების სამკურნალოდ.
გამოყენება ხალხურ მედიცინაში
ხალხურ მედიცინაში ოხრახუშს იყენებენ როგორც შარდმდენ, ანთების საწინააღმდეგო და ჭრილობების შემახორცებელ საშუალებას. ასევე გამოიყენება მადის გასაუმჯობესებლად, საჭმლის მონელების ხელშესაწყობად, არტერიული წნევის დასარეგულირებლად და იმუნიტეტის გასაძლიერებლად.
გაფრთხილება
გაფრთხილება: ოხრახუშის გამოყენებამდე აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია, განსაკუთრებით ორსულობის, ლაქტაციის ან ჯანმრთელობის სხვა პრობლემების დროს. დიდი რაოდენობით ოხრახუშის მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს გვერდითი მოვლენები, როგორიცაა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გაღიზიანება.