თაგვისარას ფესვები - სრული სამეცნიერო მიმოხილვა

შესავალი

მოკლე მიმოხილვა: თაგვისარა (Ruscus) მარადმწვანე ბუჩქების ან ბუჩქბალახების გვარია სატაცურისებრთა ოჯახიდან (ყოფილი ძირმწარასებრთა). მისი ბოტანიკური სახელწოდებაა Ruscus. გვარი მოიცავს 6-9 სახეობას, რომლებიც ძირითადად გავრცელებულია ხმელთაშუა ზღვის რეგიონში, დასავლეთ და სამხრეთ ევროპაში, ჩრდილოეთ აფრიკაში, დასავლეთ აზიასა და კავკასიაში. საქართველოში ველურად იზრდება 2 სახეობა: ძირმწარა (Ruscus colchicus) და ეკალღიჭა (Ruscus aculeatus). თაგვისარას სახეობები გამოირჩევიან უჩვეულო გარეგნობით - ფოთლისებრი ღეროებით (ფილოკლადიუმებით) და წითელი ნაყოფით. თაგვისარას ფესვები საუკუნეების მანძილზე გამოიყენებოდა ხალხურ მედიცინაში, განსაკუთრებით ვენური უკმარისობისა და ბუასილის სამკურნალოდ.

მორფოლოგია

თაგვისარას ფესვები წარმოდგენილია მიწისქვეშა ფესურით და მისგან გამომავალი დამატებითი ფესვებით. ფესურა ხორციანია, სქელი, მცოცავი, დატოტვილი, მოყავისფრო შეფერილობის. მისგან გამოდის მრავალრიცხოვანი, წვრილი, დამატებითი ფესვები. გამხმარ ფესვებს აქვს სუსტი, სპეციფიკური სუნი და მომწარო-მომტკბო გემო.

ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)

თაგვისარას ფესვების ქიმიური შემადგენლობა კარგად არის შესწავლილი. 100 გრამი თაგვისარას ფესვები, საშუალოდ, შეიცავს:

• სტეროიდული საპონინები: 2-4 გ (რუსკოგენინი, ნეორუსკოგენინი).
• ფლავონოიდები: 0.5-1 გ (რუტინი, კვერცეტინი და სხვა).
• ეთერზეთი: კვალი.
• ორგანული მჟავები: კვალი.
• მთრიმლავი ნივთიერებები: მცირე რაოდენობით.
• მინერალური ნივთიერებები: კალიუმი, კალციუმი, მაგნიუმი და სხვა.

აქტიური ნივთიერებების სია

ძირითადი აქტიური ნივთიერებები:

• რუსკოგენინი: სტეროიდული საპონინი, რომელიც განაპირობებს თაგვისარას ფესვების ვენოტონურ და ანთების საწინააღმდეგო მოქმედებას.
• ნეორუსკოგენინი: სტეროიდული საპონინი, რომელსაც აქვს რუსკოგენინის მსგავსი ფარმაკოლოგიური აქტივობა.
• ფლავონოიდები: რუტინი, კვერცეტინი - აქვთ ანტიოქსიდანტური, ანთების საწინააღმდეგო და კაპილარების გამამაგრებელი თვისებები.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

თაგვისარას ფესვებს აქვთ შემდეგი ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებები:

• ვენოტონური: რუსკოგენინი და ნეორუსკოგენინი აუმჯობესებენ ვენური სისხლძარღვების ტონუსს, ამცირებენ კაპილარების განვლადობას და აძლიერებენ სისხლძარღვთა კედლებს.
• ანთების საწინააღმდეგო: რუსკოგენინი, ნეორუსკოგენინი და ფლავონოიდები ამცირებენ ანთებით პროცესებს, ამცირებენ შეშუპებას.
• შარდმდენი: აქვთ მსუბუქი შარდმდენი მოქმედება.
• ანტიოქსიდანტური: ფლავონოიდები იცავენ უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების მავნე ზემოქმედებისგან.

გამოყენების სარგებელი

სამეცნიერო კვლევების თანახმად, თაგვისარას ფესვების გამოყენება სასარგებლოა შემდეგ შემთხვევებში:

• ქრონიკული ვენური უკმარისობა: ამსუბუქებს სიმპტომებს, როგორიცაა სიმძიმის შეგრძნება ფეხებში, ტკივილი, შეშუპება, ღამის კრუნჩხვები.
• ბუასილი: ამცირებს ტკივილს, ქავილს, სისხლდენას და ანთებას.
• ლიმფედემა: ხელს უწყობს ლიმფის დრენაჟს და ამცირებს შეშუპებას.
• ვარიკოზული ვენები: აუმჯობესებს ვენების ტონუსს და ამცირებს ვარიკოზული ვენების გამოვლინებებს.

გამოყენების ჩვენებები

თაგვისარას ფესვების გამოყენება რეკომენდებულია შემდეგ შემთხვევებში:

• ქრონიკული ვენური უკმარისობის სიმპტომების შემსუბუქება.
• ბუასილის სიმპტომური მკურნალობა.
• ლიმფედემის დამხმარე თერაპია.
• ვარიკოზული ვენების სიმპტომების შემსუბუქება.

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

თაგვისარას ფესვები საუკუნეების მანძილზე გამოიყენება ხალხურ მედიცინაში. მას იყენებენ ნაყენის, ნახარშის, ექსტრაქტის სახით. ხალხური რეცეპტების მიხედვით, თაგვისარას ფესვებს ხმარობენ ვენური უკმარისობის, ბუასილის, ქვედა კიდურების შეშუპების, შარდკენჭოვანი დაავადების, რევმატიზმის, პოდაგრის სამკურნალოდ. ასევე, იყენებენ როგორც მატონიზირებელ და იმუნიტეტის გამაძლიერებელ საშუალებას.

როგორ გამოვიყენოთ

ზოგადი რეკომენდაციები:

თაგვისარას ფესვები ხელმისაწვდომია სხვადასხვა ფორმით: გამომშრალი ფესვები, ნაყენი, ჩაი, კაფსულები, ექსტრაქტი და სხვა. დოზირება და გამოყენების წესი დამოკიდებულია პრეპარატის ფორმაზე.

ნაყენის მომზადება:

• 1 სუფრის კოვზ დაქუცმაცებულ თაგვისარას ფესვებს დაასხით 200 მლ არაყი ან 40-70% ეთილის სპირტი.
• გააჩერეთ თავდახურულ, მინის ჭურჭელში, ბნელ ადგილას 2-3 კვირის განმავლობაში.
• პერიოდულად შეანჯღრიეთ.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ ექიმის დანიშნულების მიხედვით.

ჩაის მომზადება:

• 1-2 ჩაის კოვზ დაქუცმაცებულ თაგვისარას ფესვებს დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი.
• გააჩერეთ 10-15 წუთის განმავლობაში.
• გაწურეთ.
• მიიღეთ ექიმის დანიშნულების მიხედვით.

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენება:

მშრალი ექსტრაქტის გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

კაფსულების გამოყენება:

კაფსულების გამოყენებისას მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

სხვა გამოყენების მეთოდები:

თაგვისარას ფესვების გამოყენება ინჰალაციისთვის ან აბაზანისთვის არ არის ტიპიური.

გვერდითი მოვლენები

თაგვისარას ფესვების გამოყენებისას გვერდითი მოვლენები იშვიათია. შესაძლოა გამოვლინდეს:

• საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევები: გულისრევა, დისკომფორტი მუცლის არეში.
• ალერგიული რეაქციები: ინდივიდუალური აუტანლობის შემთხვევაში.

უკუჩვენებები

• მომატებული მგრძნობელობა თაგვისარას ან მასში შემავალი კომპონენტების მიმართ.
• ორსულობა და ლაქტაციის პერიოდი (უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).
• ბავშვთა ასაკი (18 წლამდე - უსაფრთხოების შესახებ საკმარისი მონაცემების არარსებობის გამო).
• თირკმლის ან ღვიძლის მძიმე დაავადებები.

გაფრთხილება

გაფრთხილება: თაგვისარას ფესვების პრეპარატების გამოყენებამდე, განსაკუთრებით სამკურნალო მიზნებისთვის, აუცილებლად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან. განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო ქრონიკული დაავადებების, მედიკამენტების მიღების ან განსაკუთრებული მდგომარეობების დროს (მაგ., ორსულობა).