უცხო სუნელი
ბოტანიკური აღწერა: მცენარე: უცხო სუნელი, ანუ კვლიავი (Carum carvi), ორწლიანი ბალახოვანი მცენარეა, რომელიც ქოლგოსანთა ოჯახს მიეკუთვნება. მისი სამშობლოა ევროპა, დასავლეთ აზია და ჩრდილოეთ აფრიკა.
თესლი: კვლიავის თესლი მოგრძო ფორმისაა, ოდნავ მოხრილი, 3-7 მმ სიგრძისა და 1-2 მმ სიგანის. მას აქვს მოყავისფრო ფერი და დამახასიათებელი, არომატული სუნი და გემო, რომელიც ძირითადად კარვონისა და ლიმონენის შემცველობითაა განპირობებული.
ქიმიური შემადგენლობა 100 გრამზე
- ენერგეტიკული ღირებულება: 333 კკალ.
- ნახშირწყლები: 55.2 გრ.
- ცხიმები: 14.9 გრ.
- ცილები: 10.2 გრ.
- ბოჭკოვანა: 19.8 გრ.
- ვიტამინები: A, B ჯგუფის ვიტამინები, C, E.
- მინერალები: კალციუმი, რკინა, მაგნიუმი, ფოსფორი, კალიუმი, თუთია, სპილენძი, მანგანუმ.
- აქტიური ნივთიერებები: ეთერზეთები (კარვონი, ლიმონენი), ფლავონოიდები, ტანინები.
აქტიური ნივთიერებების სია
- კარვონი: ეთერზეთი, რომელიც უცხო სუნელს დამახასიათებელ სურნელსა და გემოს აძლევს. აქვს სპაზმოლიზური, ანთების საწინააღმდეგო და ანტიმიკრობული თვისებები.
- ლიმონენი: ეთერზეთი, რომელსაც აქვს ანტიოქსიდანტური და ანთების საწინააღმდეგო თვისებები.
- ფლავონოიდები: ძლიერი ანტიოქსიდანტები, რომლებიც იცავენ უჯრედებს დაზიანებისგან.
- ტანინები: აქვთ შემკვრელი და ანთების საწინააღმდეგო თვისებები.
ფარმაკოლოგიური თვისებები
- სპაზმოლიზური: ამცირებს გლუვი კუნთების სპაზმს, რაც ხელს უწყობს მუცლის ტკივილისა და შებერილობის შემცირებას.
- ანთების საწინააღმდეგო: ამცირებს ანთებით პროცესებს ორგანიზმში.
- ანტიმიკრობული: ებრძვის ბაქტერიებსა და სოკოებს.
- ანტიოქსიდანტური: იცავს უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების დაზიანებისგან.
- ლაქტაციის მასტიმულირებელი: ზრდის რძის გამოყოფას მეძუძურ დედებში.
- შარდმდენი: ხელს უწყობს ორგანიზმიდან ზედმეტი სითხის გამოდევნას.
- საჭმლის მონელების გამაუმჯობესებელი: ხელს უწყობს საჭმლის მონელებას და ამცირებს შებერილობას.
გამოყენება ხალხურ მედიცინაში
- საჭმლის მომნელებელი სისტემის პრობლემები: მეტეორიზმი, მუცლის ტკივილი, მადის დაქვეითება, ყაბზობა, დიარეა.
- სასუნთქი სისტემის დაავადებები: ბრონქიტი, ასთმა, ხველა.
- ლაქტაციის სტიმულაცია: რძის გამოყოფის გაზრდა მეძუძურ დედებში.
- შარდსასქესო სისტემის ინფექციები: ცისტიტი, ურეთრიტი.
- კანის დაავადებები: ეგზემა, ფსორიაზი.
გამოყენების მეთოდები და ფორმები
- ნაყენი: 1 ჩაის კოვზ დაფქვილ უცხო სუნელის თესლს დაასხით 1 ჭიქა მდუღარე წყალი, დააყენეთ 10-15 წუთი და გადაწურეთ.
- ეთერზეთი: გამოიყენება არომათერაპიაში, ასევე შეიძლება დაემატოს მასაჟის ზეთებს ან აბაზანის წყალს.
- ფხვნილი: დაფქვილი უცხო სუნელის თესლი შეიძლება დაემატოს საკვებს ან სასმელებს არომატისა და სამკურნალო თვისებების გასაძლიერებლად.
დოზირება
- ნაყენი: 1/2 - 1 ჭიქა 2-3-ჯერ დღეში.
- ეთერზეთი: რამდენიმე წვეთი არომალამპაში ან აბაზანის წყალში.
- ფხვნილი: 1/4 - 1/2 ჩაის კოვზი დღეში.
დოზირება შეიძლება განსხვავდებოდეს ასაკის, ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და სხვა ფაქტორების მიხედვით. ყოველთვის მიმართეთ ექიმს ან კვალიფიციურ სპეციალისტს ინდივიდუალური დოზირების დასადგენად.
ინფორმაცია მიმდინარე კვლევებზე
მიმდინარე კვლევები იკვლევენ უცხო სუნელის თესლის პოტენციურ ანტიოქსიდანტურ, ანთების საწინააღმდეგო, ანტიმიკრობულ და სიმსივნის საწინააღმდეგო თვისებებს. ზოგიერთი კვლევა ასევე მიუთითებს მის შესაძლო დადებით ეფექტზე დიაბეტის, ჰიპერლიპიდემიის და ნევროლოგიური დაავადებების მკურნალობაში. თუმცა, ამ მიმართულებით საჭიროა დამატებითი კვლევები ადამიანებზე, რათა დადასტურდეს ეს პოტენციური სარგებელი.
უკუჩვენებები და გაფრთხილებები
- ალერგია: უცხო სუნელის მიმართ ალერგიის შემთხვევაში მისი გამოყენება უკუნაჩვენებია.
- ორსულობა და ლაქტაცია: ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში უცხო სუნელის გამოყენება რეკომენდებული არ არის დიდი რაოდენობით ან ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში, რადგან არ არსებობს საკმარისი მონაცემები მისი უსაფრთხოების შესახებ.
- სისხლდენის დარღვევები: უცხო სუნელმა შეიძლება შეანელოს სისხლის შედედება, ამიტომ სიფრთხილით უნდა იქნას გამოყენებული სისხლდენის დარღვევების მქონე პირებში ან ოპერაციის წინ.
- ურთიერთქმედება მედიკამენტებთან: უცხო სუნელმა შესაძლოა ურთიერთქმედება მოახდინოს ზოგიერთ მედიკამენტთან, განსაკუთრებით სისხლის გამათხელებლებთან და დიაბეტის სამკურნალო პრეპარატებთან. ამიტომ, უცხო სუნელის გამოყენებამდე აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია.
უცხო სუნელის თესლი არომატული და სასარგებლო საშუალებაა, რომელიც ფართოდ გამოიყენება როგორც კულინარიაში, ასევე ტრადიციულ მედიცინაში. მისი მრავალფეროვანი ფარმაკოლოგიური თვისებები მას მიმზიდველს ხდის სხვადასხვა დაავადებების სამკურნალოდ და პროფილაქტიკისთვის. თუმცა, როგორც ნებისმიერი სხვა სამკურნალო მცენარის შემთხვევაში, უცხო სუნელის გამოყენებაც უნდა მოხდეს გონივრულად და ექიმის კონსულტაციის შემდეგ, განსაკუთრებით ორსულობის, ლაქტაციის ან ჯანმრთელობის სხვა პრობლემების არსებობის შემთხვევაში.