შტოში (Vaccinium macrocarpon) - სრული ბოტანიკური აღწერა
შესავალი
მოკლე მიმოხილვა: შტოში (Vaccinium macrocarpon) მარადმწვანე, მცოცავი ბუჩქია მანანასებრთა ოჯახიდან. ის ჩრდილოეთ ამერიკის მკვიდრია და ცნობილია თავისი მჟავე, წითელი კენკრით, რომელიც ფართოდ გამოიყენება კულინარიასა და მედიცინაში.
ბოტანიკური აღწერა
- ოჯახი: მანანასებრნი (Ericaceae).
- გვარი: ვაციციუმი (Vaccinium).
- სახეობა: Vaccinium macrocarpon.
- სიცოცხლის ფორმა: მცოცავი ბუჩქი.
- ხანგრძლივობა: მრავალწლიანი.
- სიმწიფის პერიოდი: შემოდგომა.
- ღერო: თხელი, მცოცავი, 10-20 სმ სიგრძის, ხშირად დაფესვიანებული.
- ფოთლები: მუქი მწვანე, ოვალური ან ელიფსური, 1-2 სმ სიგრძის, ტყავისებრი.
- ყვავილები: ვარდისფერი ან თეთრი, ზარისებრი, პატარა, შეკრებილი მტევნებად.
- ნაყოფი: მრგვალი ან ოვალური კენკრა, 1-2 სმ დიამეტრის, წითელი, მჟავე გემოსი.
- ფესვები: ზედაპირული, ფილიფორმული.
- გავრცელება: ჩრდილოეთ ამერიკა (აშშ, კანადა).
სამკურნალო ნაწილები
სამკურნალოდ გამოიყენება შტოშის ნაყოფი და ფოთლები.
შეგროვების წესები: ნაყოფს აგროვებენ სიმწიფის შემდეგ, შემოდგომაზე, ფოთლებს - ვეგეტაციის პერიოდში. აშრობენ ჩრდილში, კარგი ვენტილაციის პირობებში.
ქიმიური შემადგენლობა
შტოშის ნაყოფი და ფოთლები შეიცავს:
- ორგანულ მჟავებს (ლიმონის მჟავა, ვაშლის მჟავა, ბენზოის მჟავა);
- ფლავონოიდებს (კვერცეტინი, მირიცეტინი);
- ანტიოქსიდანტებს;
- ვიტამინებს (C, K, B ჯგუფის ვიტამინები);
- მინერალებს (კალიუმი, მანგანუმი).
ფარმაკოლოგიური თვისებები
შტოშს გააჩნია შემდეგი ფარმაკოლოგიური თვისებები:
- შარდმდენი;
- ანტიბაქტერიული;
- ანტიოქსიდანტური;
- ანთების საწინააღმდეგო;
- იმუნომოდულატორული.
გამოყენება მედიცინაში: შტოში გამოიყენება საშარდე გზების ინფექციების, ცისტიტის, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ანთებითი დაავადებების, გაციების, ვირუსული ინფექციების და სხვა დაავადებების დროს.
გამოყენება ხალხურ მედიცინაში
ხალხურ მედიცინაში შტოშს იყენებენ როგორც შარდმდენ, ანტიბაქტერიულ, ანთების საწინააღმდეგო და ვიტამინებით მდიდარ საშუალებას. ასევე გამოიყენება მადის მოსამატებლად, საჭმლის მონელების გასაუმჯობესებლად, იმუნიტეტის გასაძლიერებლად და ორგანიზმის გასაწმენდად.
გაფრთხილება
გაფრთხილება: შტოშის გამოყენებამდე აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია, განსაკუთრებით ორსულობის, ლაქტაციის, კუჭის წყლულის, თირკმლის კენჭების ან ჯანმრთელობის სხვა პრობლემების დროს. დიდი რაოდენობით შტოშის მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს გვერდითი მოვლენები, როგორიცაა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გაღიზიანება და დიარეა.