კარკადე (Hibiscus sabdariffa) - სრული ბოტანიკური აღწერა
შესავალი
მოკლე მიმოხილვა: კარკადე (Hibiscus sabdariffa), ასევე ცნობილი როგორც სუდანური ვარდი, არის ერთწლიანი ბალახოვანი მცენარე ბალბისებრთა ოჯახიდან. მისი სამშობლოა ტროპიკული აფრიკა, თუმცა დღესდღეობით კულტივირებულია მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში. კარკადეს ყვავილის ფურცლებისგან ამზადებენ გემრიელ და სასარგებლო სასმელს, რომელიც ცნობილია თავისი მომჟავო გემოთი და ჯანმრთელობისთვის სასარგებლო თვისებებით.
ბოტანიკური აღწერა
- ოჯახი: ბალბისებრნი (Malvaceae).
- გვარი: ჰიბისკუსი (Hibiscus).
- სახეობა: Hibiscus sabdariffa.
- სიცოცხლის ფორმა: ბალახოვანი მცენარე.
- ხანგრძლივობა: ერთწლიანი.
- სიმწიფის პერიოდი: ზაფხული-შემოდგომა.
- ღერო: სწორმდგომი, დატოტვილი, 1-3 მეტრის სიმაღლის, მოწითალო ფერის.
- ფოთლები: მუქი მწვანე, 3-5 ნაკვთიანი, დაკბილული კიდეებით.
- ყვავილები: მსხვილი, ხუთფურცლიანი, ყვითელი ან ვარდისფერი ფერის, მუქი წითელი ცენტრით. ყვავილობის პერიოდი ზაფხული-შემოდგომაა.
- ნაყოფი: კაფსულა, რომელიც შეიცავს მრავალ თესლს.
- ფესვები: ძლიერი, განშტოებული.
- გავრცელება: კარკადეს სამშობლოა ტროპიკული აფრიკა. დღესდღეობით კულტივირებულია მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში, მათ შორის ეგვიპტეში, სუდანში, მექსიკაში, ტაილანდში.
სამკურნალო ნაწილები
სამკურნალოდ გამოიყენება კარკადეს ყვავილის ფურცლები (calyces).
შეგროვების წესები: ყვავილის ფურცლებს აგროვებენ ყვავილობის შემდეგ, როდესაც ისინი ხორციანი და წითელი ფერისაა. აშრობენ ჩრდილში, კარგი ვენტილაციის პირობებში.
ქიმიური შემადგენლობა
კარკადეს ყვავილის ფურცლები შეიცავს:
- ორგანულ მჟავებს (ლიმონის მჟავა, ვაშლის მჟავა, ჰიბისკუსის მჟავა);
- ანტიოქსიდანტებს (ანტოციანინები, ფლავონოიდები);
- პოლისაქარიდებს;
- ვიტამინ C-ს;
- მინერალებს (კალიუმი, კალციუმი, რკინა).
ფარმაკოლოგიური თვისებები
კარკადეს გააჩნია შემდეგი ფარმაკოლოგიური თვისებები:
- ანტიოქსიდანტური;
- ანთების საწინააღმდეგო;
- ჰიპოტენზიური (ამცირებს არტერიულ წნევას);
- სპაზმოლიზური;
- შარდმდენი;
- ღვიძლის დამცავი;
- ანტიბაქტერიული.
გამოყენება მედიცინაში: კარკადე გამოიყენება ჰიპერტენზიის, გაციების, საშარდე გზების ინფექციების, საჭმლის მონელების დარღვევების, ღვიძლის დაავადებების და სხვა დაავადებების დროს.
გამოყენება ხალხურ მედიცინაში
ხალხურ მედიცინაში კარკადეს იყენებენ როგორც გამაგრილებელ, ანთების საწინააღმდეგო, შარდმდენ და ვიტამინებით მდიდარ სასმელს. ასევე გამოიყენება მადის მოსამატებლად, საჭმლის მონელების გასაუმჯობესებლად, იმუნიტეტის გასაძლიერებლად და ორგანიზმის გასაწმენდად.
გაფრთხილება
გაფრთხილება: კარკადეს გამოყენებამდე აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია, განსაკუთრებით ორსულობის, ლაქტაციის, კუჭის წყლულის, თირკმლის კენჭების ან ჯანმრთელობის სხვა პრობლემების დროს. დიდი რაოდენობით კარკადეს მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს გვერდითი მოვლენები, როგორიცაა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გაღიზიანება და დიარეა.