როგორ მივიღოთ სელის ზეთი: სრული გზამკვლევი

სელის თესლის ზეთი სულ უფრო პოპულარული ხდება, როგორც ჯანსაღი ცხიმების, განსაკუთრებით კი მცენარეული ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავის (ALA) მდიდარი წყარო. ბევრი ადამიანი ირჩევს მას, როგორც თევზის ქონის ალტერნატივას ან უბრალოდ რაციონის გასამდიდრებლად. თუმცა, იმისთვის, რომ სელის ზეთისგან მაქსიმალური სარგებელი მივიღოთ და მისი უნიკალური თვისებები შევინარჩუნოთ, აუცილებელია ვიცოდეთ მისი სწორად შერჩევის, შენახვისა და, რაც მთავარია, მიღების წესები. მწვანე აფთიაქის ამ ბლოგ პოსტში დეტალურად განვიხილავთ ყველაფერს, რაც სელის ზეთის სწორ გამოყენებას ეხება.

მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ სელის ზეთი განსხვავდება სელის თესლისგან. ის წარმოადგენს ALA ომეგა-3-ის კონცენტრირებულ წყაროს, მაგრამ არ შეიცავს ბოჭკოს და ლიგნანების უმეტეს ნაწილს, რომლებიც მთლიან ან დაფქულ თესლში გვხვდება.

რატომ სელის ზეთი? მთავარი სარგებელი

სელის ზეთის მთავარი ღირსება მისი ალფა-ლინოლენის მჟავის (ALA) განსაკუთრებულად მაღალი შემცველობაა. ALA ესენციური ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავაა, რომელიც ჩვენს ორგანიზმს დამოუკიდებლად არ შეუძლია გამოიმუშაოს. მისი მიღება საკვებიდან აუცილებელია და ის ხელს უწყობს:

• გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ჯანმრთელობას: მონაწილეობს ქოლესტერინის დონის რეგულირებაში და სისხლძარღვების სიჯანსაღის შენარჩუნებაში.
• ანთებითი პროცესების შემცირებას: ომეგა-3-ს გააჩნია ანთების საწინააღმდეგო თვისებები, რაც მნიშვნელოვანია მრავალი ქრონიკული მდგომარეობის დროს.
• კანის სიჯანსაღეს: ხელს უწყობს კანის დატენიანებას და ელასტიურობას.

სელის ზეთი შესანიშნავი არჩევანია ვეგეტარიანელებისთვის, ვეგანებისთვის და მათთვის, ვინც თევზს იშვიათად მიირთმევს, ომეგა-3-ის დეფიციტის შესავსებად.

უმნიშვნელოვანესი წესი: მხოლოდ ცივად!

ეს არის წესი ნომერი ერთი, რომელიც არასდროს უნდა დაარღვიოთ! სელის ზეთი ძალიან მდიდარია პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით (PUFAs), განსაკუთრებით ALA-თი. ეს ცხიმები ძალიან მგრძნობიარეა მაღალი ტემპერატურის მიმართ.

რატომ არ შეიძლება გაცხელება?

• მაღალ ტემპერატურაზე ეს სასარგებლო ცხიმები იშლება და კარგავს თავის თვისებებს.
• უფრო მეტიც, გაცხელებისას შეიძლება წარმოიქმნას მავნე ნაერთები, როგორიცაა ტრანსცხიმები და თავისუფალი რადიკალები.

ოქროს წესი: არასოდეს გამოიყენოთ სელის ზეთი შესაწვავად, მოსახარშად, გამოსაცხობად ან ცხელ კერძებში დასამატებლად. მისი ადგილი მხოლოდ ცივ ან ოდნავ თბილ (სხეულის ტემპერატურის) კერძებშია.

როგორ მივიღოთ სელის ზეთი?

რადგან გაცხელება გამორიცხულია, როგორ გამოვიყენოთ სელის ზეთი?

რეკომენდებული დოზა

• ზოგადი რეკომენდაცია მოზრდილებისთვის მერყეობს 1 ჩაის კოვზიდან 1 სუფრის კოვზამდე (5-15 მლ) დღეში.
• უმჯობესია დაიწყოთ მცირე დოზით (1 ჩაის კოვზი) და დააკვირდეთ ორგანიზმის რეაქციას (ზოგჯერ შეიძლება გამოიწვიოს კუჭის აშლილობა).
• ყოველთვის მიჰყევით პროდუქტის ეტიკეტზე მითითებულ რეკომენდაციას.
• თუ ზეთს კონკრეტული თერაპიული მიზნით იღებთ, დოზირებაზე გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან.

მიღების მეთოდები (ცივად!)

სელის ზეთის მიღების რამდენიმე პოპულარული და უსაფრთხო გზა არსებობს:

• პირდაპირ კოვზით: ბევრი ადამიანი უბრალოდ იღებს დღიურ დოზას პირდაპირ კოვზით.
• სალათის სოუსებში: ეს ერთ-ერთი საუკეთესო და გემრიელი მეთოდია. შეურიეთ სელის ზეთი ლიმონის წვენს, ძმარს, მდოგვს, თაფლს, დაამატეთ მწვანილი, ნიორი, სანელებლები და მოასხით სალათს.
• სმუზიში დამატება: შეურიეთ უკვე მზა, გრილ სმუზის (დაბლენდერების შემდეგ).
• იოგურტთან ან ხაჭოსთან შერევა: დაამატეთ 1 ჩაის კოვზი ზეთი თქვენს დილის მაწონს, იოგურტს ან ხაჭოს. შეგიძლიათ შეურიოთ ხილს ან თხილეულს.
• მზა კერძებზე მოსხმა: მოასხით უკვე თეფშზე გადმოღებულ, ოდნავ შეგრილებულ (არა ცხელ!) ფაფას, ბრინჯს, კინოას, მოხარშულ ან ორთქლზე მომზადებულ ბოსტნეულს, პასტას.
• პურზე მოსხმა (დიპინგისთვის): ზოგიერთი იყენებს ზეითუნის ზეთის მსგავსად, მცირე რაოდენობით, პურის ჩასაწებად, შესაძლოა ბალზამიკოს ძმართან ერთად.

ხარისხის შერჩევა: რას მივაქციოთ ყურადღება?

სელის ზეთის სარგებელი პირდაპირ დამოკიდებულია მის ხარისხზე.

ცივი დაწურვა (Cold-Pressed)

აუცილებლად შეარჩიეთ ზეთი, რომელსაც აწერია ცივი დაწურვის (Cold-Pressed) და არარაფინირებული (Unrefined). ეს ნიშნავს, რომ ზეთი მიღებულია მექანიკური წნეხით, დაბალ ტემპერატურაზე, ქიმიური დამუშავების გარეშე, რაც მაქსიმალურად უნარჩუნებს სასარგებლო ნივთიერებებს.

შეფუთვა: მუქი ბოთლი

სინათლე ანადგურებს სელის ზეთის დელიკატურ ცხიმებს. ამიტომ, ყოველთვის შეიძინეთ ზეთი, რომელიც ჩამოსხმულია მუქი ფერის მინის ბოთლში (ყავისფერი, მწვანე, შავი) ან სინათლისგან დამცავ სხვა შეფუთვაში. მოერიდეთ გამჭვირვალე პლასტმასის ბოთლებს.

სიახლე და ვარგისიანობის ვადა

შეამოწმეთ დამზადების თარიღი და ვარგისიანობის ვადა. რაც უფრო ახალია ზეთი, მით უკეთესი. ნუ შეიძენთ ვადაგასულ ან ვადასთან ახლოს მყოფ ზეთს.

შენახვის კრიტიკული წესები

სელის ზეთის სწორად შენახვა ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც მისი სწორად მიღება. ის ძალიან მგრძნობიარეა სამი ფაქტორის მიმართ: სითბო, სინათლე და ჰაერი (ჟანგბადი).

აუცილებლად მაცივარში!

შეინახეთ სელის ზეთი ყოველთვის მაცივარში, გახსნამდეც და გახსნის შემდეგაც. ოთახის ტემპერატურაზე მისი დატოვება, თუნდაც მცირე ხნით, აჩქარებს მის გაფუჭებას.

მჭიდროდ დახურული თავსახური

ყოველი გამოყენების შემდეგ ბოთლს მჭიდროდ დაახურეთ თავსახური, რათა მინიმუმამდე დაიყვანოთ ზეთის კონტაქტი ჰაერთან.

მოხმარების ვადა გახსნის შემდეგ

გახსნილი სელის ზეთი საკმაოდ სწრაფად (ჩვეულებრივ, 4-8 კვირაში) უნდა მოიხმაროთ. ზუსტი ვადა იხილეთ ეტიკეტზე. ამიტომ, უმჯობესია შეიძინოთ მცირე ზომის ბოთლი, თუ მას რეგულარულად დიდი რაოდენობით არ იყენებთ.

არ გაყინოთ

თესლისგან განსხვავებით, ზეთის გაყინვა, როგორც წესი, რეკომენდებული არ არის, რადგან ამან შეიძლება შეცვალოს მისი ტექსტურა და ხარისხი გალღობის შემდეგ.

გაფუჭების ნიშნები

თუ ზეთს აქვს მწარე, არასასიამოვნო, თევზის ან გამწარებული ზეთის სუნი ან გემო – ის გაფუჭებულია. ასეთი ზეთის გამოყენება არ შეიძლება, გადააგდეთ.

შესაძლო გვერდითი ეფექტები და სიფრთხილის ზომები

• დიდი დოზით ერთჯერადად მიღებამ შეიძლება გამოიწვიოს საჭმლის მონელების დროებითი აშლილობა (მაგ., ფაღარათი). დაიწყეთ მცირე დოზით.
• გახსოვდეთ შესაძლო ურთიერთქმედების შესახებ სისხლის გამათხელებელ მედიკამენტებთან (ომეგა-3-ის გამო). გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან.
• სელის ზეთი არ შეიცავს ბოჭკოს, ამიტომ მას არ აქვს იგივე ეფექტი ყაბზობის დროს, როგორც სელის თესლს.

დასკვნა

სელის ზეთი შესანიშნავი საშუალებაა რაციონის ALA ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავით გასამდიდრებლად, თუ მას სწორად შეარჩევთ, შეინახავთ და რაც მთავარია, სწორად გამოიყენებთ – მხოლოდ ცივად! დაიცავით შენახვისა და გამოყენების წესები, რათა მიიღოთ მაქსიმალური სარგებელი და შეინარჩუნოთ პროდუქტის ხარისხი. ეწვიეთ მწვანე აფთიაქს, სადაც დაგხვდებათ მაღალი ხარისხის, ცივი დაწურვის სელის ზეთი, რომელიც თქვენი ჯანმრთელობის საუკეთესო ინვესტიცია იქნება.