სელის ზეთი ცივი დაწურვის: ხარისხის გარანტია და მაქსიმალური სარგებელი
სელის ზეთის შეძენისას, ეტიკეტზე ხშირად ვხვდებით სხვადასხვა ტერმინს, როგორიცაა ცივი დაწურვის, არარაფინირებული, პირველი დაწურვის და ა.შ. ეს აღნიშვნები არ არის უბრალოდ მარკეტინგული ხრიკები – ისინი მიუთითებენ ზეთის მიღების მეთოდსა და, შესაბამისად, მის ხარისხზე, კვებით ღირებულებასა და სასარგებლო თვისებებზე. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, გვესმოდეს, რას ნიშნავს ცივი დაწურვის სელის ზეთი და რატომ ითვლება ის საუკეთესო არჩევნად ჯანმრთელობისთვის. მწვანე აფთიაქის ამ ბლოგ პოსტში დეტალურად აგიხსნით ყველაფერს ამ მეთოდის შესახებ.
რა არის ცივი დაწურვის მეთოდი?
ცივი დაწურვის მეთოდი ზეთის მიღების უძველესი და ყველაზე ბუნებრივი გზაა. ამ დროს:
- სელის თესლიდან ზეთი გამოიწურება მექანიკური პრესის საშუალებით (მაგალითად, ხრახნული პრესით, რომელსაც ექსპელერსაც უწოდებენ).
- პროცესის დროს არ გამოიყენება გარეგანი სითბოს წყარო. ტემპერატურა, რომელიც შეიძლება წარმოიქმნას ხახუნის შედეგად, მკაცრად კონტროლდება და, როგორც წესი, არ აღემატება 40-49°C-ს (104-120°F). ეს დაბალი ტემპერატურა კრიტიკულად მნიშვნელოვანია სელის ზეთის დელიკატური ნაერთების შესანარჩუნებლად.
- მიღებული ზეთი, როგორც წესი, არის არარაფინირებული, რაც ნიშნავს, რომ ის არ გადის შემდგომ ქიმიურ დამუშავებას, როგორიცაა გათეთრება, დეზოდორირება ან ნეიტრალიზაცია.
შედეგად, ცივი დაწურვის სელის ზეთი მაქსიმალურად ინარჩუნებს იმ სასარგებლო ნივთიერებებს, არომატს და გემოს, რომელიც ბუნებრივად არის სელის თესლში.
ცივი დაწურვის სელის ზეთის უპირატესობები
სწორედ მიღების მეთოდი განაპირობებს ცივი დაწურვის სელის ზეთის მთავარ უპირატესობებს სხვა ტიპის ზეთებთან შედარებით:
სასარგებლო ნივთიერებების შენარჩუნება
- ALA ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები: სელის ზეთის მთავარი ღირსება – ალფა-ლინოლენის მჟავა – ძალიან მგრძნობიარეა სითბოს მიმართ. ცივი დაწურვა უზრუნველყოფს ამ შეუცვლელი ცხიმოვანი მჟავის მაქსიმალურ შენარჩუნებას.
- ვიტამინები და მინერალები: სელის ზეთი შეიცავს E ვიტAMINს (ტოკოფეროლებს) და სხვა ვიტამინებსა თუ მინერალებს, რომლებიც ასევე მგრძნობიარეა მაღალი ტემპერატურისადმი. ცივი დაწურვა მათ დაშლას ხელს უშლის.
- ანტიოქსიდანტები და ფიტონუტრიენტები: მცენარეული ნაერთები, მათ შორის ზოგიერთი ლიგნანი (თუმცა ზეთში მათი კონცენტრაცია გაცილებით დაბალია, ვიდრე მთლიან თესლში), უკეთესად ნარჩუნდება დაბალ ტემპერატურაზე დამუშავებისას.
ბუნებრივი გემო და არომატი
ცივი დაწურვის ზეთს შენარჩუნებული აქვს სელის თესლისთვის დამახასიათებელი რბილი, ოდნავ თხილისებური, ზოგჯერ მსუბუქად ბალახოვანი გემო და არომატი. რაფინირებულ ზეთებს ეს ბუნებრივი გემო დაკარგული აქვთ.
ქიმიური ნარჩენების არარსებობა
ვინაიდან ამ მეთოდის დროს არ გამოიყენება ქიმიური გამხსნელები, საბოლოო პროდუქტი თავისუფალია პოტენციურად მავნე ქიმიური ნარჩენებისგან.
ნაკლები დამუშავება = მეტი ბუნებრიობა
ცივი დაწურვის ზეთი ყველაზე ახლოსაა იმ ზეთთან, რომელიც ბუნებრივად არის სელის თესლში. ის მინიმალურ დამუშავებას გადის, რაც მას უფრო ნატურალურ და ჯანსაღ პროდუქტად აქცევს.
რით განსხვავდება ცივი დაწურვის ზეთი სხვა მეთოდებით მიღებული ზეთებისგან?
მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ განსხვავება, რათა გავაკეთოთ ინფორმირებული არჩევანი:
ცხელი დაწურვა (Hot Pressing)
ამ მეთოდის დროს სელის თესლს აცხელებენ გამოწურვამდე ან გამოწურვის პროცესში. სითბო ზრდის ზეთის გამოსავლიანობას (ანუ, იგივე რაოდენობის თესლიდან მეტი ზეთი მიიღება), რაც პროდუქტს აიაფებს. თუმცა, მაღალი ტემპერატურა:
- ანადგურებს ან აზიანებს სითბოსადმი მგრძნობიარე ომეგა-3 ცხიმოვან მჟავებს.
- ამცირებს ვიტამინებისა და ანტიოქსიდანტების შემცველობას.
- ცვლის ზეთის ბუნებრივ გემოს და არომატს.
- შესაძლოა ხელი შეუწყოს არასასურველი ნაერთების წარმოქმნას.
ექსტრაქცია გამხსნელებით (Solvent Extraction)
ეს მეთოდი ყველაზე ხშირად გამოიყენება ზეთების მასობრივი წარმოებისთვის, რადგან ყველაზე მაღალ გამოსავლიანობას იძლევა და ყველაზე იაფია. თესლს ამუშავებენ ქიმიური გამხსნელით (ხშირად ჰექსანით), რომელიც ზეთს \"ამოაქვს\". შემდეგ ზეთს გამოაცალკევებენ გამხსნელისგან, მაგრამ ეს პროცესი მოითხოვს რაფინირებას, რომელიც მოიცავს:
- მაღალ ტემპერატურაზე დამუშავებას გამხსნელის მოსაშორებლად.
- გათეთრებას (Bleaching) ფერის მოსაშორებლად.
- დეზოდორირებას (Deodorizing) სუნის მოსაშორებლად.
რაფინირების შედეგად: ზეთი კარგავს თითქმის ყველა სასარგებლო ნივთიერებას, მათ შორის ომეგა-3-ს, ვიტამინებს, ანტიოქსიდანტებს. ის ხდება უფერული, უსუნო, ნეიტრალური გემოსი, აქვს ხანგრძლივი შენახვის ვადა, მაგრამ პრაქტიკულად არანაირი კვებითი ღირებულება აღარ გააჩნია. ასევე, არსებობს რისკი, რომ ზეთში დარჩეს ქიმიური გამხსნელის კვალი.
როგორ ამოვიცნოთ და შევარჩიოთ ნამდვილი ცივი დაწურვის სელის ზეთი?
- ეტიკეტის ყურადღებით წაკითხვა: ეძებეთ ტერმინები, როგორიცაა ცივი დაწურვის (cold-pressed), პირველი დაწურვის (first press), არარაფინირებული (unrefined), ექსპელერული დაწურვის (expeller-pressed) (დარწმუნდით, რომ ტემპერატურა კონტროლდებოდა).
- შეფუთვა: უპირატესობა მიანიჭეთ მუქი ფერის მინის ბოთლს.
- ფასი: ნამდვილი ცივი დაწურვის ზეთი, როგორც წესი, უფრო ძვირია, ვიდრე რაფინირებული ან ცხელი დაწურვის ზეთი. საეჭვოდ დაბალი ფასი შეიძლება უხარისხობაზე მიუთითებდეს.
- მწარმოებელი და სანდოობა: აირჩიეთ ცნობილი და სანდო მწარმოებლის პროდუქცია და შეიძინეთ ის სანდო მაღაზიებში, როგორიცაა მწვანე აფთიაქი.
შენახვის მნიშვნელობა
მაღალი ხარისხის ცივი დაწურვის სელის ზეთიც კი ძალიან მგრძნობიარეა და სწრაფად ფუჭდება არასწორი შენახვის პირობებში. ამიტომ, შეძენის შემდეგ აუცილებლად შეინახეთ მაცივარში, მჭიდროდ დახურულ მუქ ბოთლში და მოიხმარეთ გახსნიდან მალევე.
დასკვნა
ცივი დაწურვის, არარაფინირებული სელის ზეთი წარმოადგენს უმაღლესი ხარისხის პროდუქტს, რომელიც მაქსიმალურად ინარჩუნებს სელის თესლის ყველა სასარგებლო თვისებას, განსაკუთრებით კი ძვირფას ALA ომეგა-3 ცხიმოვან მჟავას. სხვა მეთოდებით (ცხელი დაწურვა, ექსტრაქცია გამხსნელებით, რაფინირება) მიღებული ზეთები მნიშვნელოვნად კარგავენ თავიანთ კვებით ღირებულებას. ამიტომ, თუ თქვენი მიზანია სელის ზეთისგან ჯანმრთელობისთვის სარგებლის მიღება, ყოველთვის შეარჩიეთ ცივი დაწურვის მეთოდით მიღებული ზეთი. მწვანე აფთიაქი გთავაზობთ სწორედ ასეთ, მაღალი ხარისხის, ნამდვილ ცივი დაწურვის სელის ზეთს, რათა თქვენი არჩევანი ყოველთვის ჯანმრთელობის საწინდარი იყოს.