ამარანტის თესლი

ბოტანიკური აღწერა: ამარანტის თესლი (Amaranthi semen) მიეკუთვნება ამარანტისებრთა ოჯახს (Amaranthaceae). ეს მცენარეები ხასიათდებიან მრავალფეროვანი ფორმებითა და ფერებით, თუმცა მათი თესლი, ძირითადად, პატარა, მრგვალი ან ოვალური ფორმისაა, დიამეტრით დაახლოებით 1 მმ. ფერი შეიძლება იყოს თეთრი, ყვითელი, ყავისფერი ან შავი, სახეობის მიხედვით.

ქიმიური შემადგენლობა (100 გრამზე)

• ენერგეტიკული ღირებულება: 371 კკალ.
• ცილები: 13.56 გრ.
• ცხიმები: 7.02 გრ.
• ნახშირწყლები: 65.4 გრ.
• ბოჭკოვანი ნივთიერებები: 6.7 გრ.
• კალციუმი: 159 მგ.
• რკინა: 7.61 მგ.
• მაგნიუმი: 248 მგ.
• ფოსფორი: 557 მგ.
• კალიუმი: 508 მგ.
• თუთია: 2.88 მგ.
• სკალენი: 5-8%.
• ვიტამინი E: 2.5 მგ.
• ვიტამინი B1 (ტიამინი): 0.343 მგ.
• ვიტამინი B2 (რიბოფლავინი): 0.314 მგ.
• ვიტამინი B3 (ნიაცინი): 0.734 მგ.
• ვიტამინი B6: 0.248 მგ.
• ფოლატი: 82 µg.

აქტიური ნივთიერებები და მათი თვისებები

• სკალენი: ტრიტერპენული ნახშირწყალბადი, რომელსაც აქვს ანტიოქსიდანტური, ანთების საწინააღმდეგო, ქოლესტერინის დამწევი და სიმსივნის საწინააღმდეგო თვისებები.
• ვიტამინი E: ძლიერი ანტიოქსიდანტი, რომელიც იცავს უჯრედებს თავისუფალი რადიკალების დაზიანებისგან.
• B ჯგუფის ვიტამინები: მონაწილეობენ ნივთიერებათა ცვლის პროცესებში, ენერგიის წარმოებაში და ნერვული სისტემის ფუნქციონირებაში.
• ფოლატი: აუცილებელია უჯრედების ზრდისა და განვითარებისთვის, განსაკუთრებით ორსულობის დროს.

ფარმაკოლოგიური თვისებები

ამარანტის თესლს მიეწერება შემდეგი ფარმაკოლოგიური თვისებები:

• ანტიოქსიდანტური: სკალენისა და ვიტამინი E-ს მაღალი შემცველობის გამო, ამარანტის თესლი ეფექტურად ებრძვის თავისუფალ რადიკალებს და იცავს უჯრედებს ოქსიდაციური სტრესისგან.
• ანთების საწინააღმდეგო: სკალენს გააჩნია ანთების საწინააღმდეგო მოქმედება, რაც ხელს უწყობს სხვადასხვა ანთებითი დაავადებების პრევენციასა და მკურნალობას.
• ქოლესტერინის დამწევი: კვლევები მიუთითებს, რომ ამარანტის თესლს შეუძლია შეამციროს სისხლში ქოლესტერინის დონე და დადებითად იმოქმედოს გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე.
• იმუნომოდულატორული: ამარანტის თესლის პეპტიდებს მიეწერებათ იმუნური სისტემის მოდულირების უნარი, რაც ხელს უწყობს ორგანიზმის დაცვას ინფექციებისა და დაავადებებისგან.
• ანტიჰიპერტენზიული: ზოგიერთი კვლევა მიუთითებს, რომ ამარანტის თესლის ექსტრაქტს შეუძლია დაარეგულიროს არტერიული წნევა.

გამოყენება ხალხურ მედიცინაში

ამარანტის თესლს ტრადიციულად იყენებდნენ სხვადასხვა კულტურაში შემდეგი მიზნებისთვის:

• საჭმლის მონელების გაუმჯობესება: ამარანტის თესლი მდიდარია ბოჭკოვანი ნივთიერებებით, რაც ხელს უწყობს ნაწლავის პერისტალტიკას და ხელს უშლის შეკრულობას.
• ანემიის პრევენცია და მკურნალობა: მაღალი რკინის შემცველობის გამო, ამარანტის თესლი სასარგებლოა ანემიის მქონე ადამიანებისთვის.
• ოსტეოპოროზის პრევენცია: კალციუმის მაღალი შემცველობა ხელს უწყობს ძვლების სიმტკიცის შენარჩუნებას.
• იმუნიტეტის გაძლიერება: ამარანტის თესლი მდიდარია ანტიოქსიდანტებითა და სხვა სასარგებლო ნივთიერებებით, რაც აძლიერებს იმუნურ სისტემას.
• კანისა და თმის ჯანმრთელობის შენარჩუნება: ამარანტის თესლის ზეთი გამოიყენება კანისა და თმის მოვლის საშუალებებში, მისი დამატენიანებელი და მკებავი თვისებების გამო.

გამოყენების მეთოდები და ფორმები

• მთლიანი თესლი: შეიძლება დაემატოს სალათებს, სმუზებს, იოგურტებს ან სხვა კერძებს.
• დაფქვილი თესლი: გამოიყენება ფქვილის სახით პურის, ნამცხვრებისა და სხვა ცომეულის მოსამზადებლად.
• ამარანტის ფაფა: მზადდება მთლიანი ან დაფქვილი თესლისგან წყალში ან რძეში ხარშვით.
• ამარანტის ზეთი: გამოიყენება საკვებად და კოსმეტიკური მიზნებისთვის.
• ამარანტის ექსტრაქტი: ხელმისაწვდომია კაფსულების ან ტაბლეტების სახით.

დოზირება

ამარანტის თესლის დოზირება დამოკიდებულია გამოყენების მიზანზე და ინდივიდუალურ საჭიროებებზე. ზოგადად, რეკომენდებულია შემდეგი დოზები:

• საკვები დანამატი: 1-2 სუფრის კოვზი მთლიანი ან დაფქვილი თესლი დღეში.
• ამარანტის ზეთი: 1-2 ჩაის კოვზი დღეში.
• ამარანტის ექსტრაქტი: მიჰყევით მწარმოებლის ინსტრუქციას.

ინფორმაცია ბოლო მიმდინარე კვლევებზე

ამარანტის თესლის სასარგებლო თვისებებზე ბოლო კვლევები ადასტურებენ მის პოტენციალს შემდეგი მიმართულებით:

• გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების პრევენცია: კვლევებმა აჩვენა, რომ ამარანტის თესლს შეუძლია შეამციროს არტერიული წნევა, ქოლესტერინის დონე და ანთებითი მარკერები, რაც ამცირებს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების რისკს.
• დიაბეტის მართვა: ამარანტის თესლი ხელს უწყობს სისხლში შაქრის დონის რეგულირებას და შეიძლება სასარგებლო იყოს დიაბეტით დაავადებულთათვის.
• წონის კონტროლი: ამარანტის თესლი მდიდარია ცილებითა და ბოჭკოვანი ნივთიერებებით, რაც უზრუნველყოფს დანაყრების შეგრძნებას და ხელს უწყობს წონის კონტროლს.
• სიმსივნის საწინააღმდეგო პოტენციალი: ლაბორატორიულ და ცხოველებზე ჩატარებულ კვლევებში ამარანტის თესლის ექსტრაქტმა აჩვენა სიმსივნის საწინააღმდეგო აქტივობა, თუმცა ამ მიმართულებით საჭიროა დამატებითი კვლევები ადამიანებზე.

უკუჩვენებები და გაფრთხილებები

• ალერგია: ამარანტის მიმართ ალერგიის მქონე პირებმა თავი უნდა შეიკავონ მისი მოხმარებისგან.
• ოქსალატები: ამარანტის თესლი შეიცავს ოქსალატებს, რომლებმაც შეიძლება გაზარდონ თირკმლის კენჭების წარმოქმნის რისკი მიდრეკილ პირებში.
• ურთიერთქმედება მედიკამენტებთან: ამარანტის თესლმა შეიძლება ურთიერთქმედება იქონიოს გარკვეულ მედიკამენტებთან, განსაკუთრებით სისხლის გამათხელებლებთან.
• რეკომენდაცია: ნებისმიერი ჯანმრთელობის მდგომარეობის ან მედიკამენტის მიღების შემთხვევაში, ამარანტის თესლის გამოყენებამდე აუცილებლად მიმართეთ ექიმს.

ამარანტის თესლი არის უძველესი და მკვებავი საკვები პროდუქტი, რომელიც მდიდარია ცილებით, ბოჭკოვანი ნივთიერებებით, ვიტამინებითა და მინერალებით. მისი რეგულარული მოხმარება ხელს უწყობს ჯანმრთელობის შენარჩუნებას და სხვადასხვა დაავადებების პრევენციას.